آموزش  زبان و ادب  فارسی

https://t.me/adabestan1354 دوستان و همراهان گرامی در کانال تلگرام در خدمتتان هستم .

لطفا جواب بدید، خیلی اعصابم رو خورد کرده... ممنون. سوال از :( میلاد )

پاسخ: این عبارت فاقد قواعد نحوی زبان است . زیرا ازنظر دستور زبان فارسی  جوانانی با کفایتی مناسب نیست و باید اینگونه باشد " افتخار ایران به داشتن جوانانی با کفایت است " در چنین عبارت هایی  باید (( ی )) را به موصوف بیفزائیم و یا به صفت . و گاهی به ندرت نیز می شود هر دو (( ی )) را بپذیرند . مانند : " عکس رنگی مناسبی " اما در عبارت بالا اینگونه نیست و جمله را نمی توان با این شکل در زبان معمول بکار برد . ((...جوانانی با کفایتی ...))

*****************

سلام ببخشید سوالام خیلی واجبه اگه جوابمو بدید خییییلی ممنون میشم.اگه برام میل هم کنید واقعااا ممنونم... 1)فاعل مصراع دوم بیت زیر چیست؟ شمع را باید ازین خانه برون بردن و کشتن.....تا به همسایه نگوید که تو در خانه مایی 1)شمع 2)همسایه 3)شاعر 4)تو پاسخ :  در این سؤال : شمع فاعل است. 2)کدام کلمه درساخت دستوری با بقیه متفاوت است؟ 1)رایگان 2)شایگان 3)همگان 4)مهرگان پاسخ : در این سؤال گزینه ی 2 با بقیه فرق می کند زیرا" شایگان " ریشه ی فعلی دارد اما بقیه ی گزینه ها  از اسم + ان نسبت ساخته شده اند . و از مصدر شایستن ساخته شده که بن مضارع آن " شای " می باشد . 3)کدام کلمه مشتق نیست؟ 1)ارده 2)زرده 3)نرده 4)پرده پاسخ : جواب گزینه ی 4 . یعنی : پرده درست است . 4)ابوسعید ابوالخیر عارف و شاعر چه قرنیست؟ 1)قرن چهار 2)قرن پنج 3)قرن شش 4)قرن هفت پاسخ : ابو سعید ابوالخیر در سال 357 هجری متولد و در سال 440 نیز وفات یافته اند . ایشان عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم می باشند . 5)در عبارت((علما را تماشا میکردم که میخواستند حرفشان را به کرسی بنشانند)) معنی (به) چیست؟ 1)سوگند 2)به 3)با 4)برای پاسخ : " به " در اینجا حرف است . و معنای جواب گزینه ی 2  می باشد اما به نظر می رسد که در اینجا باید بجای  " به " در گزینه ها " بر " را بکار می برد زیرا " به " معنای " بر " می دهد که زیاد هم تفاوت معنایی ندارند . ****************************** دوستی به نام " حسین بیگی در مورد جواب یکی از خود آزمایی های زبان فارسی 1 نظری داشتند که از توجه ایشان بی نهایت سپاسگزارم و باید بگویم که حق با این دوست عزیز است جواب اصلاح شد . سپاس از توجه شما بزرگوار .   در جمله ی " زبان فارسی را اسلام به هند برد . "جواب خودازمایی درس چهارم ص 20-21 چهار جزیی صحیح است اسلام نهاد -زبان فارسی مفعول - به هند متمم فعل چون برد به معنای گسترش نه حمل کردن -علی ماشین را برد .3جزیی است ولی در جمله فوق برد تغییر معنا دارد ****************************** دوستی به نام مریم : معنای قدیم و جدید چند کلمه را خواسته اند که به شرح زیر به ایشان پاسخ می دهم :پاسخ : " خسته ، شوخ ، افسوس ، سوگند و صحبت " که در قدیم به ترتیب به معنای " مجروح ، چرک ، ریشخند ، آب گوگرد دار و همنشین " بوده   وامروزه به معنای " درمانده ، بذله گو ، دریغ وحسرت ، قسم و گفتگو " معمول است . ***************************************** دوستی با نام ملیسا این سوال را مطرح کرده اند : سلام و خسته نباشید من امسال کنکوری هستم و با سعدی مشکل دارم رشته خودم هم تجربیه اما سعدی در قرن هفت زندگی میکرده اما صفحه اول ادبیات 3 نوشته ما با گلستان سعدی هشت قرن که آشنا شدیم با توجه به این که آلان قرن 21 این 6-7 قرن این وسط گلستان کجا بوده باتشکر.  وب سایت   ایمیل پاسخ : دختر خوب درست است ما در قرن 21 زندگی می کنیم اما قرن 21 میلادی ولی سعدی در قرن 7 هجری بوده و حالا در نیمه های قرن 15 هجری هستیم . پس اختلاف زمانی ما با سعدی تقریبا 800 سال است .

مقاله ای در باب " شناخت موسیقی کلام در نثر و شعر سپید": 

هدف از نگارش این مقاله :( و سخنی با دوستان شاعر)

با درود خدمت همه ی دوستان و شاعران عزیزی که عمیق می اندیشند ؛ حقیر در مقاله ای تحت عنوان (زلال انقلابی در وجه درونی شعر ) مطالبی را در مورد شعر سپید و نثر شاعرانه بیان نموده بودم که ظاهرا به مذاق برخی دوستان خوش نیامده و حقیر را مورد حمله قرار داده اند . همه ی دوستان می دانند که این بنده ی حقیر همواره دوستدار شعر نو هم در قالب نیمایی و هم در قالب سپید بوده ام و خود نیز سروده های بسیاری در این دو قالب زیبا و دلنشین دارم و همواره نسبت به بنیانگزاران شعر نو ( جناب علی اسفندیاری) (نیما ) و جناب  احمد شاملو (ا. بامداد )  ارادت خاصی داشته و دارم و همیشه شاگرد مکتب این بزرگان بوده و هستم  اما حرف من با دوستان ناشاعری بوده که هر نثر گونه ای را بعنوان شعر نو  آن هم شعر سپید به نگارش در می آورند و بدون هیچ منطق و استدلالی هر کجا که خودشان صلاح دانستند جمله ها را قطع کرده و سطر سطر در زیر هم می نویسند و به عنوان شعر  سپید در سایت ها ی بقولا شعری و مجلات به ظاهر ادبی تحت عنوان شعر سپید منتشر می کنند . تمام حرف من این است ، که هدف نیما و شاملو چیز دیگری بوده نه اینکه هر محملی که به ذهن متواطر گردید را بعنوان شعر تلقی نمائیم . در این مدتها بارها از دوستان به اصطلاح طرفدار شعر سپید خواستم که تعریفشان را از شعر سپید و مرز بین شعر سپید و نثر شاعرانه  بیان کنند اما دریغ ؛بی جواب ماندم و فقط با احساست  برایم کامنت گذاشتند که  شاعر آزاد است و هر جور که دلش خواست و در هر قالب و سبکی که طبعش رضایت بدهد شعر می سراید و این تعاریف و قواعد ادبیات دست و پا گیرند . و این جواب ها واقعا دل هر دوستدار ادبیات را به درد می آورد . در دوره ی معاصر بنیانگزاران شعر  نو بسیاری از این قیود را که در شعر کلاسیک وجود داشته ، رابراداشته اند هر چند که همینجا هم بسیاری حرف و حدیث وجود دارد اما  دیگر بس است چه می خواهید بر سر این ادبیات بیاورید ؟ برخی دوستان پا را فراتر از این نیز نهاده و هر چه می نویسند را شعر می پندارند و همین است که امروزه تا دلتان بخواهد شاعر داریم اما دریغ از آثاری ماندگار  تمام دارایی ما طی این یک قرنی که از شعر نو گذشته شاید  به اندازه ی ده شاعر مطرح در این مبحث نتوانیم بیابیم و در شعر سپید که دیگر بجز شاملو و یکی دو نفر دیگر دریغ از حتی یک اثر ماندگار ...

خدمت همه ی شما  دوستان عزیز عرض می کنم که : این حقیر هر آنچه که دارم به یمن آموزگاران پر تلاشی چون شفیعی کدکنی و شاملوی بزرگ است . و باید بپذیریم بعد از حماسه ی بزرگ فردوسی و تلاش او برای بر افراشته ماندن بیرق زبان فارسی در روزگار ما همین بزرگانی چون شاملو ، کدکنی و... هستند که ما را ایرانی نگه داشته اند ، با یک جهان بینی مترقی ، آگاهی فرهنگی است . و اگر ما امروز نتوانیم در این دهکده ی جهانی فرهنگمان را حفظ کنیم و به آن طراوت و شادابی ببخشیم و نتوانیم با تحولات ادبیات جهان هماهنگ شویم ؛ با فرهنگی رو به زوال روبرو خواهیم شد .و تمام کسانی که کوشیده اند تا این طراوت و شادابی را به ادبیات ما ارزانی دارند همواره فراموش نخواهند شد و چهره هایی بی بدیل در عرصه ی ادبیات این مرزو بوم خواهند بود بی شک نیما ، شاملو ، و خیلی نزدیک تر از اینان  جناب ابوالفضل عظیمی بیلوردی متخلص به (( دادا )) هستند که متاسفانه تئوری ایشان در باب (( شعر زلال )) هنوز مخالفان زیادی دارد که به عقیده ی بنده هنوز نتوانسته اند ایشان و قالب بوجود آمده را درک نمایند .

در ضمن لازم است همین جا خدمت همه ی شما دوستان بزرگوارم عرض نمایم که کار شاملو فقط سرودن شعر نبوده او همواره در جهت صیقل دادن و غنی کردن و متحول ساختن زبان و ادبیات فارسی کوشیده است و خود ایشان نیز در اواخر عمرشان بارها نسبت به همین نثرهایی که بعنوان شعر سپید برخی شاعران جوان در نشریات و سایت های ادبی منتشر می نمایند گله مند بوده و آنها را شعر نمی دانسته است . از همه ی شما دوستان عزیز می خواهم که بیائید و در مورد ادبیات بیشتر تحقیق کنیم بیشتر بخوانیم و مانند دکتر کدکنی بیشتر از آنکه به سرودن شعر بپردازیم به مطالعه و پژوهش های ادبی روی بیاوریم که این بیشتر می تواند به زبان فارسی خدمت نماید تا سرودن های پی در پی که در اکثر موارد نیز همان حرف های بزرگان و ایماژ های  کهنه را  رنگی تازه زده و دوباره به خورد جامعه ی ادبی بدهیم .

 موسیقی کلام در نثر :

کلمات یک شعر ، همین کلمات ساده ی زبان هستند که در اثر نوع گزینش و پسند شاعر و حالت ترکیبی آنها با یکدیگر آنقدر برجستگی و تشخیص پیدا می کنند که خواننده تصور می کند از سطح معمول کلمات زبان بالا ترند .(موسیقی در شعر - کدکنی - صفحه ی 97 )

بی شک شعر منثور از دشواریاب ترین نوع شعر است . از این همه شاعر با استعداد ، که در قلمرو شعر موزون غالب شاهکارها را بوجود آورده اند ، یک تن نتوانست یک قطعه شعر منثور بسراید که خود بعد از چند روز از نشر آن پشیمان نشده باشد. پشتکار شاملو و استعداد برجسته ی وی سبب شد که او تنها شاعری باشد که شعر منثور را در حدی بسراید که به هنگام خواندن بعضی از شعرهای او انسان هیچ گونه کمبودی احساس نکند و با اطمینان خاطر آن را در برابر موفق ترین نمونه های شعر موزون در ادبیات معاصر ایران قرار دهد .( همان - صفحه ی 261 )

بی شک مهمترین خصیصه ی شعر منثور استفاده از حس آمیزی در حوزه ی زبان - که جوهر اینگونه شعر است - می باشد . منظور از حس آمیزی ترکیب تصاویری است که دو حس در کنار یکدیگر و به یکدیگر گره می خورند مثل صدا و رنگ در (( سخن شیرین )) و (( صدای روشن )). خصوصیت دیگر شعر منثور شکستن نرم زبان عادی است ،متاسفانه امروز در شعر معاصر ایران ، عبارات نا مربوط بسیار است ، یعنی برای شکستن نرم زبان عادی کوششهای بسیاری ، آگاه و نا آگاه ، انجام می شود ولی غالب این معانی یی که حاصل می شود ، حالت رسانگی ندارد و همینجاست مرز شاعر و غیر شاعر .  و این نکته مهم است که بدانیم شعر جدید در قلمرو زبان می کوشد که نرم را بشکند و معنایی بعدی بیافریند و به همین جهت است که شعر منثوربوجود آمده است.

استفاده از موسیقی کلام در نثر ، خاص شاعران مدرن نیست . در حقیقت اینان از تجربه ی هزار ساله ی نثر فنّی و تجارب درخشان نویسندگان کهن سود می جویند هرکس اندک تأمّلی در ساختمان زبان و بافت آثار نثر فنی زبان فارسی و عربی داشته باشد ، می داند که هنر نمایی استادان این شیوه از نویسندگان ، در مواردی تا بدانپایه است که خواننده و شنونده را در حدّ ناب تریت شعرها مسحور ایجاز و تناسب و نظام موسیقائی خویش می کند . پاره های نثر فنی منسوب به پیر هرات در فارسی و نمونه های نثر فنی عربی نویسندگانی از نوع بدیع الزمان همدانی و حریری بلحاظ مهارتهای فنّی چیزی کم از هنر نمایی های شاعران درجه ی اوّل شعر منثور در قرن ما ندارد و اگر ما به آثار معاصران خویش ، گاه ، بیشتر از استادان کهن توجه داریم ، به اعتبار پیوندی است که این آثار با زندگی و جهان بینی عصر ما دارد و گرنه بلحاظ نفس بیان شعری و بر خورداری از آهنگ و نظام هنری ، هیچ تمایزی میان نمونه های خوب آن آثار و شاهکار های شعر منثور در عصر ما نیست . به این پاره از نثر فنّی یا شعر منثور خاقانی ( متوفی 591) توجه کنید .

مرغ ،

از میان آب،

صف صف، بر می آمد

صوفیانه چرخ می زد

خرقه ی پرنیانِ آب را چاک می کرد

باد از کنار ،

نرم نرم ،

در می تاخت

کُر ته ی سُندُسیِ درخت را دامن بر می گرفت

و مرا،

درین حالت ،

مونس

هم صورت  من:

که آب ، آینگی می کرد

ونقشِ گژمِر مرا به من می نمود.

ومن ، بی خبر از غایت حیرت که :

این منم .

چنانک طوطی در آینه نگرد

ومعلمش ،

در پس آینه،

تلقین می کند 

و او خود را می بیند

پندارد که دیگری ست .

 

شعر منثور چیست ؟ 

همانگونه که در بالا نیز عرض کردم شعر منثور ، از وزن عروضی کاملا بی بهره است . و هیچ تقیّدی نیز به کاربرد قافیه ندارد. ( شعریست که منظوم نباشد و پشت سر هم نوشته شده و با استفاده از عناصر معنوی شعرو ایجاز در منطق کلام از موسیقی خاصی پیروی کند .)و همین امر باعث شده تا نتوان مرز بندی کاملا دقیقی بین شعر منثور و  نثر شاعرانه  بوجود آورد . شاعران این قالب، سعی می کنند با مصراع بندی شعری، تفاوت آثارشان با نثر را گوشزد کنند; ولی متأسفانه، بسیاری از این شعرها، جز همان مصراع بندی پلکانی، اشتراکی با شعر ندارند.اکنون هر چند شمار شاعران شعر منثور بسی بیشتر از شاعران نیمایی سرا است، تعداد شعر‏های منثور معروف و ماندگار، بسی کمتر از شعرهای نیمایی ای است که در حافظه جمعیِ فارسی زبانان امروز، جایی یافته اند. براستی انگیزه شاملو و دیگران، از ایجاد شعر منثور چه بوده و اینان چه چیزی را جایگزین وزن کرده اند؟ شاملو "وزن را باعث انحراف ذهن شاعر و انحراف از جریان خود به خود شعر" می داند، حتّی وزن نیمایی را. او وزن را از میان برداشته و در مقابل سعی کرده است بعضی تکنیکهای زبانی و دیگر اشکال موسیقی، ـ به ویژه موسیقی داخلی و موسیقی معنوی ـ را جایگزین آن کند تا کلام به نثر نگراید. توجّه بیشتر این شاعر، بر ایجاد تمایز در سخن به کمک آرایه های زبانی مثل تکرار، حذف، قرینه سازی، باستانگرایی و دو نوع دیگر موسیقی یعنی موسیقی داخلی و معنوی بوده است.

خیال شاعرانه :

خیال شاعرانه ، محصور در وزن و مفهوم شعر منظوم نیست . بسیاری از تصرفات ذهنی مردمان عادی یا نویسندگان ، در محور همین خیال های شاعرانه جریان دارد . وقتی که در تذکرةالولیاء عطار ، می خوانیم (( به صحرا شدم ، عشق باریده بود و زمین تر شده چنانک پای مرد به گلزار فرو شود پای من به عشق فرو می شد . )) این تصرف ذهنی گوینده در ادای معنی که (( عشق )) را ، که مفهومی است مجرد و از حالات درونی انسان و گوشه ای از حیات روانی بشر ، با گوشه ای از طبیعت که باران است ، پیوند داده و حاصل این ارتباط ، یعنی حاصل کشف این لحظه و نمایش بیداری خود نسبت به آن مفهوم ، شعری است که در قالب نثر بیان شده است ، یعنی عنصر اصلی شعر و بیان شاعرانه در آن هست ، و اگر از قلمرو شعر و نثر های ادبی ، بدانگونه که دیدیم ، بگذریم ، دامنه ی این خیال ها را در حوزه ی بیان مردم عادی و گفتار های معمول نیز می بینیم و در می یابیم که چگونه مردم ، همین مردم عادی ، گاه در شیوه ی بیان منطقی و عادی ، تصرف می کنند ، تصرفی که گاه خود شعری است و از همین جاست که کنیات خاص و مجاز های ویژه ی هر زبان به وجود می آید .

اسلوب شاعری شاملو

شاملو آغاز گر راهی در شعر معاصر است ، که بعدها به شعر سپید یا شاملویی شناخته شد .

شعر سپید چیست؟

قبل از پاسخ به این سؤال دانستن چند اصطلاح ضروری است :

   موسیقی بیرونی :همان چیزی که وزن عروضی خوانده می شودولذت بردن ازآن امری غریزی است.            موسیقی کناری:منظور تناسب دو کلمه یا دو حرف در آخر مصراع است  مانند دیدار و بیدار  .                    موسیقی درونی:منظور مجموعه ای از تناسب هاست که میان صامت ها و مصوت های یک شعر ممکن است وجود داشته باشد.

وامّا شعر سپید شعری است که میکوشد موسیقی بیرونی شعر را به یک سو نهد واز موسیقی درونی کلمات استفاده کند. و گاهی نیز از موسیقی کناری و معنوی کمک بگیرد تا ضعف خود را از لحاظ نداشتن موسیقی بیرونی جبران کند. شعر منثور امروزه طرفداران زیاد اما متاسفانه کم استعدادی در بین جوانان دارد. و این نوع شعر هنوز هم تنها در آثار شاملو قابل مطالعه است وتوفیق در این گونه شعر بجز در کارهای درخشانی از شاملو هنوز مورد تردید است ودر میان این همه شعر بی وزن که در مطبوعات و کتابهای شعر به چاپ می رسداثری که از این خصوصیت  بر خوردار باشد  کمتر به چشم می خورد.

نظر احمد شاملو درباره ی سهراب سپهری :

((اين شعر را يك دختر بچه‌ی كودكستاني سروده :
اين گل رنگ است 
شكفته تا جهان را بيارايد
قانوني هست كه چيدن آن را منع مي‌كند 
ورنه ديگر جهان سحر انگيز نخواهد بود
و دوباره سپيد و سياه خواهد شد. 

من يقين دارم دست‌هاي اين كودك در هيچ شرايطي به خون آغشته نخواهد شد، چون حرمت و فضيلت زيبايي را درك كرده است. من شعر اين دخترك پنج شش ساله را درك مي‌كنم و شعر سپهري را نه.))، برای من پذیرفتن این بیان از شاعری همچون شاملو سخت دشوار است . و در جایی دیگر وقتی نظر شاملو را در مورد سهراب و شعرش جویا می شوند ایشان اینگونه پاسخ می دهند که : ((باید فرصتی پیدا کنم یک بار دیگر شعرهایش را بخوانم شاید نظرم در باره کارهایش تغییر پیدا کند. یعنی شاید بازخوانیش بتواند آن عرفانی را که در شرایط اجتماعی سالهای پس از کودتا 32 در نظرم نامربوط جلوه میکرد امروز به صورتی توجیه کند . سر آدم های بی گناهی را لب جوب می برند و من دو قدم پایین تر بایستم و توصیه کنم که » آب را گل نکنید «!-تصورم این بود که یکی مان از مرحله پرت بودیم, یا من یا او . شاید با دو باره خوانی اش به کلی مجاب بشوم و دست های بی گناهش را در عالم خیال و خاطره غرق بوسه کنم.آن شعرها گاهی بیش از حد زیبا است.فوق العاده است . اما گمان نمی کنم آب مان به یک جو برود. دست کم برای من ؛ فقط زیبایی  کافی نیست . چه کنم. اختلاف ما در موضوع کاربرد شعر است. شاید گناه از من است که ترجیح می دهم شعر شیپور باشد نه لالایی , یعنی بیدار کننده باشد نه خواب آور .))

شاملو  تفاوت خود با سهراب را در نوع جهانبینی می داند، و می گوید که : ((مشكل من و سهراب دنيايي است كه او از آن صحبت مي‌كند. من دنياي او را درك نمي‌كنم. بهشت او اصلاً از جنس جهنم من نيست. ببين: تو حتا وقتي كه تا خرخره لمبانده باشي هم مي‌تواني معني حرف مرا كه مي‌گويم "گرسنه ام" بفهمي. چون سيري تو و گرسنگي من از يك جنس است، منتها در دو جهت. من اگر غذاي كافي بخورم حالت الان تو را درك مي‌كنم و تو اگر تا چند ساعت ديگر چيزي نخوري معني حرف مرا. اما من اگر خودم را تكه پاره هم بكنم نمي‌فهمم جغرافياي شعر سپهري كجا است. چاپلين در "لايم لايت" نقش گرسنه‌ی‌ بي‌خانماني را بازي مي‌كند كه در وصف بهار ترانه‌يي مي خواند. بهاري كه او وصف مي‌كند بهار دلنشين همه‌ی مردم روي زمين است. فقط ناگهان يك جا به يك دوراهي مي‌رسد كه مخاطبان ترانه بي‌اختيار به دو دسته تقسيم مي‌شوند: گروهي كه از فرط خنده پس مي‌افتند و گروهي كه دل و چشم‌شان پر از اشك مي‌شود، و اين سطر پاياني ترانه است، آن‌جا كه ولگرد گرسنه خم مي‌شود گل خودرويي را مي‌چيند و مي‌گويد: "بهار براي اين زيبا است كه اگر از گشنگي در حال مرگ باشي مي‌تواني با چيدن گل‌ها دلي از عزا در آري!" بعد پاره‌ی آستر آويزان پشت كتش را جلو سينه وصل مي‌كند و گل به آن زيبايي را با تشريفات كامل و اشرافي صرف يك غذاي رسمي، با لذت و اشتهاي تمام مي‌خورد! - بهار ما و گل زيباي صحرايي گرسنگان از جنس واحدي نيست. مثل دنياي پر اضطراب من و دنياي عرفاني سهراب ... اما البته اين دو موضوع هيچ ربطي به مساله‌ی سوم ندارد. سپهري انساني بود بسيار شريف و عميقاً و قلباً شاعر. مشكل من و او اين بود و هست كه جهان را از دو مزغل  مختلف نگاه مي‌كرديم بي‌اينكه شيله پيله‌اي در كارمان باشد.))

وامّا شاملو با وجود اینکه موافقین و طرفداران بسیاری در بین شاعران و اهل ادب داشتند مخالفینی نیز در باب اندیشه ها و قلم ایشان وجود داشتند که از این میان می توان به نظر استادشفیعی کدکنی و  منوچهر آتشی در این مورد اشاره نمود هر چند که جناب کدکنی همواره در دیگر جاها بخصوص در کتاب ارزشمند ((موسیقی شعر)) ایشان را از بزرگان  ادبیات معاصر ما می دانند و هرگز خدمات ایشان را نادیده نگرفته اند اما با این وجود نقد دو لبه دارد هم نقاط قوت را باید ببیند و هم نقاط ضعف را .خود من هم این عقیده را دارم که جناب شاملو شاعر خوبی بود اما هرگز نتوانست اندیشمند خوبی در حوزه ی تحقیق و پژوهش باشند.

 نظر منوچهر آتشی یکی از دوستان شاملو در مورد ایشان :

اما چگونه شد که شاملو، شاملو شد؟! منوچهر آتشی در مورد اینکه چرا مخاطبان شعر شاملو از او اسطوره ساخته اند می گوید دورانی که شاملو شاعری را درآن آغازکرد سرآغاز یک تحول اجتماعی بود و شعر به آن مفهوم وجود نداشت. شعر شاملو به دکلماسیون عمومی نزدیک شد و تاثیر مستقیم گذاشت. نه به لحاظ شعریت اش بلکه به خاطر سیاسی بودنش. به خاطر صدای بلند سیاسی اش اثر گذاشت. " شعری که زندگی است " شعر نیست بلکه یک بیانیه حزبی و سیاسی است. آتشی عقیده دارد که بهترین شعرهای شاملو عاشقانه هایش است که نمی تواند بلند برای مردم بخواند!

نظر شفیعی کدکنی درباره ی احمد شاملو : 

محمدرضا شفیعی کدکنی در کتاب با چراغ و آینه؛ در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران نظر خود را درباره احمد شاملو چنین بیان می‌کند:«حق این است که شاملو را برای نسل جوان امروز باید «تجزیه» و «تحلیل» کرد. ممکن است در این تجزیه خیلی از محسنات او تبدیل به نقاط ضعف شود ولی به هر حال، از این کار گریزی نیست. این کار را آیندگان با بی رحمی خواهند کرد. اگر جوانان امروز بدانند که شخصیت ادبی آقای شاملو چگونه تشکیل شده‌است، هرگز این‌گونه عمر خود را صرف شعر، آن هم شعر این‌طوری – که در روزنامه‌ها می‌بینیم – نخواهند کرد. آنچه ا. بامداد یا احمد شاملو را می‌سازد اگر به صد جزء تقسیم شود، پنجاه تا شصت درصدش ربطی به شعر ندارد. این شهرت و اعتبار نتیجه پنجاه شصت سال حضور مستمر در روزنامه‌ها است. مدتی حزب توده او را بزرگ می‌کرد، بعد سلطنت‌طلب‌ها، بعد چریکها، حالا هم ناراضیان از اوضاع کنونی. و این بزرگ کردن‌ها به هیچ وجه صددرصد به شعر او مربوط نیست، مربوط به موقع‌شناسی اوست و به قول خودش – با الهام از تعبیری از مایاکوفسکی - «سفارش زمانه» را پذیرفتن. نه اخوان، نه فروغ، نه نیما، نه سپهری، هیچ کدام این طوری سفارش زمانه را نتوانستند بپذیرند. در تهران که بودم، یکی از دانشجویان علوم اجتماعی صد شماره مجله آدینه را برای یک مطالعه فرهنگی تحلیل کامپیوتری کرده بود. می‌گفت: در این صد شماره، در تمام شماره‌ها – جز چند مورد استثنایی – نام شاملو آمده‌است و در تمام موارد با القابی از نوع «شاعر بزرگ میهن ما» «شاعر بی‌همتای»... عناوینی که الآن به یادم نمانده و راست می‌گفت. عکس‌ها و تفضیلات و اخبار درباره او. اما در همین صد شماره اسم نیما و اخوان و فروغ فقط نیما و اخوان و فروغ هستند بدون هیچ‌گونه صفت و به قول فرنگی‌ها اپیتتی epithet اما او همیشه با عنوان شاعر بزرگ قرن، شاعر بزرگ میهن مان و [...] پنجاه سال شب و روز، در وسیع‌ترین نشریه‌های سیاسی و فرهنگی، درباره شاطر عباس صبوحی اگر تبلیغ شده بود حالا جایزه نوبل را به اولاد و احفاد شاطر عباس می‌دادند، شاملو که جای خود دارد».

دوستان عزیز مستحضر باشید که کفر نگفته ام . برخی دوستان در مقاله ای که تحت عنوان ( زلال انقلابی در وجه درونی شعر ) نوشته بودم و مقایسه ای با شعر سپید انجام شده بود جنجال به پا کردند که شما به شاملو و شعر سپید توهین کرده اید شما احترام بزرگان ما را نگه نداشته اید و ... اما باید دوباره عرض نمایم که هرگز چنین نبوده است . چگونه است که جناب شاملو خودشان می توانند در مورد حافظ ، فردوسی ، نیما و حتی معاصرین خودش سهراب سپهری نظر بدهند و  به نقد غیر منصفانه بپردازد امّا همینکه کسی گفت شعر سپید و نثر شاعرانه اینگونه است یا ایرادی گرفت بشود سیبل هدف همه ی دوستان سپیدسرای ما .  این نظرات را به عنوان  مثال آورده ام ؛ تا دوستان کمی در برابر تحولات بوجود آمده در ادبیات صبورتر باشند و نگذارند احساساتشان بر منطق ادبی آنها غلبه نماید . شما دوستان عزیز را  و بیشتر خودم را به تحقیق و پژوهش در این مورد سفارش می کنم متاسفانه آنچه که امروز کمبودش در جامعه ی ادبی ما ملموس است تحقیق ، پژوهش های کارشناسانه در ساختار ادبیات معاصر است . که متاسفانه تعداد محدودی چون جناب شفیعی کدکنی ، رضا براهنی ، بهزاد خواجات و چند نفر دیگر را نمی توان در این عرصه مشاهده نمود که این خود جای بسی تاسف دارد اما تا دلتان بخواهد الله ماشاالله شاعر داریم .

                                                خادم اهل اندیشه و قلم

                                              بهزاد چهارتنگی ( خاموش )

منابع و ماخذ:

1. موسیقی در شعر - محمدرضا شفیعی کدکنی - چاپ دوازدهم -نشرآگه -1389

2. صور خیال در شعر فارسی - محمدرضا شفیعی کدکنی -چاپ سیزدهم -موسسه ی انتشارات آگاه -1388

3.شاملو شناسی - محمد علی رونق - چاپ اول - انتشارات مازیار - 1388

4. ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط  سلطنت - محمدزضا شفیعی کدکنی -چاپ پنجم -انتشارات سخن - 1387

5. کتاب درباره ی هنر و ادبیات -گفتگوی ناصر حریری با احمد شاملو - انتشارات نگاه - چاپ پنجم - 1385

6. حدیث بی قراری ماهان - انتشارات مازیار - چاپ اول - 1379

              "هر گونه برداشت و استفاده از این مقاله با ذکر آدرس  و نام بلامانع می باشد ."

کلمات هم خانواده:

درعربی به کلماتی هم خانواده می گویند که ازیک ریشه گرفته شده باشند و حرف های اصلی آنها پشت سرهم بیایند مانند :

رابط - مربوط - ارتباط - ربط

عجله - عجول - عاجل و تعجیل

تدریس - دروس - مدرس - درس

عامل - معمول - عمال - عمل

تعلیم - عالم - معلم - معلوم

نظر - ناظر- منظور- منتظر- انتظار- منظره- نظارت

نکته :

کلمات هم خانواده درعربی از نظر معنی به هم نزدیک هستند و دربیشتر مواقع  سه حرف مشترک دارند .

کلمات هم خانواده در فارسی :

ملاک هم خانواده بودن در فارسی بن ماضی و مضارع است .

کلمه هایی که بن ماضی و مضارع یکسانی داشته  باشند با هم هم خانواده هستند .

مانند :

دانش - دانا - دانشمند - دانا و نکته دان

 

نکته :

بعضی از هم خانواده ها درزبان فارسی بن فعلی ندارند .

مانند :

گل زار - گلستان - گل خو - گلدان - گلنوش - و گل رخ

هنرور - هنرمند - هنر دوست - هنری و باهنر

بن فعل :

به جزو ثابت و اصلی فعل که مفهوم انجام کار یا روی دادن حالتی را بیان کند بن فعل گویند .هرفعل دارای دوریشه یا بن است که عبارتند از :

بن ماضی :

برای پیدا کردن بن ماضی باید تصور کنیم که آن فعل دیروز انجام شده است .سپس شناسه را از آخر آن فعل حذف می کنیم و به باقی مانده ی کلمه بن ماضی می گویند :

می روی __________ من دیروز رفتم .( م را حذف می کنیم .____ رفت (  بن ماضی )

می زنی_______ من دیروز علی را زدم ( م را حذف می کینم )  _____ زد ( بن ماضی )

بن مضارع :

برای پیدا کردن بن مضارع آن فعل را به صورت امری یا دستوری بیان می کینم سپس حرف ( ب ) را از ابتدا بر می داریم . به آن چه باقی می ماند بن مضارع می گویند.

می خوانند _____ بخوان ( ب را حذف می کینم ) خوان ( بن مضارع )

می گویند ________ بگو ( ب را حذف می کینم )  گو ( بن مضارع )

- نوعی قالب شعري است که فقط مصراعهاي زوج آن باهم ، هم قافیه اند.

 الف ) قطعه       ب)  غزل       ج)  رباعی        د) مثنوي

2- هم خانواده « قبول» در کدام گزینه نیآمده است ؟

 الف)  مقتل            ب)  قابل        ج) قبل         د)  مقبول

3- در هنگام نوشتن نامه جهت پست کردن آن باید به چه نکاتی توجه کرد ؟

الف) خط زیبا وخوانا             ب) تمبر نامه               ج)  کاغذ نامه             د)  هر سه مورد 

4- دربیت « زنگ تفریح را که زنجره زد بازهم در کلاسی غوغا شد» چه نوع زیبایی ادبی به کاررفته است ؟

الف)  تکرار         ب)  تشخیص       ج)  تشبیه           د) مراعات النظیر

5- ساده ترین اتفاق ها وحوادث هم می تواند سر آغاز نوشتن یک خاطره ي ماندگار باشد . ص      غ

6- استفاده از«نماد» در نوشته باعث قوت اثر وتاثیر بخشی بیشتر برخواننده نمی شود. ص    غ

7- هرگاه بخواهیم مقصود ومنظور خودرا زیباتر وتاثیر گذارتر بگوییم از .............. بهره می گیریم.

8-هرگاه صحنه ها یا حادثه هایی را که درزندگی روي داده یا مشاهده شده است بازگو کنیم یا بنویسیم

به آن .................... گویند.

9- مترجم به چه کسی می گویند؟

 10- در ابیات زیر چه نوع آرایه ادبی به کاررفته است ؟ ( مراعات النظیر ، تشبیه ، تکرار )

الف) مادر اي کهکشان آینه ها دست هاي تو شط خورشید است. ( ..................)

ب)  من قلب کوچولویی دارم ؛ خیلی کوچولو ؛ خیلی خیلی کوچولو. (........................ )

ج) ابرو بادومه وخورشی وفلک درکارند تاتونانی به کف آري به غفلت نخوري. (.....................)

11- بیت زیرا به نثر ساده باز گردانید.

زوحشت سست شد برجاي ناگاه  // زرنج خستگی درمانددرراه

12-با کلمات وترکیب هاي زیر جمله بسازید.

 الف) صرف وقت ؛                                                                   ب)  قرین ؛

13- درباره ي موضوع زیر یک بند بنویسید. ( 4 جمله )

نامه اي به رییس جمهور...

14-  در باره ي ضرب المثل « دوستی با مردم دانا نکوست.» یک بند بنویسید.

15-  عبارت ناتمام زیررا با 2 جمله ادامه داده وکامل نمایید.

دوران کوکی من...

16- تصویر روبرورا با 4 جمله ي زیبا توصیف کنید.

                                                                                                                          

17- عبارت نا تمام زیر  را در دوسطر کامل کنید.

قطره ی بارانم، آرزو دارم......                                                                                  

18- درست و یا نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.

الف)رعایت فاصله (حاشیه گذاری )در دو طرف متن انشا به زیبایی متن کمک می کند.(       )

ب )تکرار آگاهانه در نظم ونثر باعث زیبایی نوشته نمی شود.(      )

19- جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.    

الف)در بر گرداندن قسمت های مختلف شعر به نثر .................... در پایان جمله قرار می گیرد.

 ب)هر گاه صحنه ها یا حادثه هایی را که در زندگی روی داده یا مشاهده شده ،باز گوکنیم به آن ........می گویند . 

20-بیت « سعدیا ، مرد نکونام نمیرد هرگز// مرده آن است که نامش به نکویی نبرند» چند جمله است؟

   الف)3 جمله           ب)2جمله                ج) 4جمله             د) 1جمله

21- دربیت « روشن وگرم وزندگی پرداز // آسمان مثل یک تبسم شد »چه نوع آرایه ادبی وجود دارد؟

   الف)تشبیه                    ب) تشخیص                           ج)مراعات نظیر                              د)تضاد        

22- این شعر در چه قالبی سروده شده است؟

ای مرغک خرد زآشیانه            پرواز کن و پریدن آموز

تا کی حرکات کودکانه            در باغ و چمن چمیدن آموز     

         الف)غزل              ب)رباعی           ج)قطعه          د) مثنوی 

23- کدام گزینه می تواند با واژه ی  «آسمان »مراعات نظیر واقع شود.

الف)شب وستاره            ب)بهار ونسیم           ج)گل وجوانه                     د)درخت ومیوه.

 24- جمله های زیر را به ادبی تبدیل کنید

الف)خورشید طلوع می کند.........................................................

ب )باران می بارد....................................................  .

25- با تر کیب های زیر جمله بسازید.

الف)سیمای جذّاب :.................................................................................

 ب)مصاحبت دوستان: ...........................................................................                          

 26- ضرب المثل « خانه ی ظالم به اندک فرصتی ویران شود» را در یک بند توضیح دهید.  

27-انشای خود را بابهره گیری از زاویه دید دوم شخص مفرد می نویسیم .    ص (  )        غ (  )

28- یکی از راه های تقویت نویسندگی نامه نگاری است .     ص (  )        غ (  )          

29- هر گاه بخواهیم مقصود خود را زیبا تر وتاثیر گزار تر بگوییم از  .............. بهره می گیریم .

30- از ............. برای زیبایی و تاثیر گزاری سخن ونوشته استفاده میکنیم .     

31- بین کلمه های « درخت ، گل ، شکوفه ، جوانه »  چه رابطه ای وجود دارد ؟

الف - تضاد     ب- مترادف         ج- مراعات النظیر          د- تشبیه  

32- در جمله ی « شاخه های درختان دست های خویش را به آسمان بر افراشته بودند.» چه آرایه ی ادبی به کار رفته است؟              الف – تشخیص       ب – تشبیه         ج- تخیّل          د – تکرار   

33- معنی بیت زیر را بنویسید .

              نمودش بس که دور آن راه نزدیک                      شدش گیتی به پیش چشم تاریک 

34- در بیت زیر چه آرایه ادبی به کار رفته است ؟

الف- من اینجا چون تو نگهبانم توچون گنج // تو را آسودگی باید مرا رنج  (                    )

ب-    دانه آرام بر زمین غلتید//  رفت وانشای کوچکش را خواند  (                  )

35- کلمه های « جوان ، آینده ، سربلندی ، درس  » را دریک بند بکار ببرید .(حداقل دوسطر)

36- عبارت نا تمام  مقابل را تا دو سطر ادامه دهید . وقت از طلا گران بها تر است اگر . . . .

37- برای کلمات زیر جمله ی ادبی زیبا بنویسید .

طبیعت :                                                                      نسیم :  

38- در نوشتن انشاء چه مواردی را باید رعایت کرد ؟(دومورد)

 39- این تصویر را در دوسطر توصیف کنید .                          

 40- درستی یا نا درستی جملات زیر را معلوم کنید .

الف) استفاده از آیات ،ابیات ومثل ها بر اعتباروارزش کلام می افزاید .(    )

ب) هر گاه بخواهیم منظور خود را زیبا تر و تاثیر گذارتر بگوییم از « زبان » بهره می گیریم . (    )

41- در بیت « شبنم از روی گل برخا ست/گفت : می خوا هم آ فتاب شوم »چه آرایه ادبی به کار رفته است ؟ 

الف) تضـا د        ب)  تشـخـیص    ج) تشبـیه         د) ضرب المـثل  

42- در کدام گزینه آ رایه تشبیه وجود  نــدارد ؟

 الف) شهدا مثل خورشید ند                          ب) آسمان مثل یک تبسم شد            

  د) نسیم مانند مادری مهربان است              ج) گل به خنده گفت               

43- جاهای خـا لی را با کلمات مناسب پــر کنید .

الف ) یکی از راه های ارتـباط با دیگران  ...............     است .

ب  ) در نثر ..............  نویسنده به زیبایی نو شته توجه فراوان دارد .   

44- بیت زیر را به نثر سا ده بازگردا نی کنید .

« نمودش بس که دورآن راه نزدیک / شدش گیتی به پیش چشم ، تاریک  »

45- با هر یک از واژ ه های زیر یک تـشبـیـه بسا زید .

با ران  :                                                                   کتا ب  :

46- با شبکه معنا یی داده شده یک جمــــــــــله بنویسید .    ( ستا ره – شب – آ سمان ) 

47- در باره ضرب المثل « پشیمان  نگردد کس از کار نیک »  یک بند بنو یسید . ( حداقل سه جمله )

48- جمله نا تمام زیر تا دو سطر ادامه دهید .  (حـــــد اقل سه جمله )

مــا در یک فرشته ی مهربا نی است که خـــــــدا ...

49- ازتشبیه برای زیبایی وتاثیرگذاری سخن ونوشته استفاده می شود.        ص            غ

50- هرگاه نویسنده بخواهد بر چیزی تاکید کند آن را تکرار می کند .     ص             غ

51- یکی از راههای تقویت نویسندگی ..............است که امروزه هم به شیوه ی رایانه ای وهم از طریق پست امکان پذیر است .

52- کدام قالب شعری است که در آن به پند واندرزهای ومسائل اخلاقی واجتماعی می پردازد ومصراع های دوم همه بیت های آن هم قافیه هستند    الف )غزل         ب)قصیده             ج)قطعه     د) مثنوی

53- هرگاه صحنه یا حادثه ای را که در زندگی روی داده است بازگو کنیم یا بنویسیم به آن ........می گویند

     الف )شرح حال              ب)سفرنامه              ج)خاطره          د) بیوگرافی

54- باهر یک از کلمه های زیر یک جمله تشبیهی بنویسید .

الف) کتاب :                                                                         ب) مصاحبت دوستان:

55- درک وفهم خود را از ضرب المثل « از محبّت خارها گل می شود » در یک بند بنویسید .

56- کلمات زیر را به یک نثر ساده تبدیل کنید.

موذّنی بانگ می گفت ومی دوید پرسیدند که (چرا می دوی )گفت (می گویند آمواز تو از دور خوش است می دوم تا آواز خود را از دور بشنوم.

57- -بیت زیر را به نثر برگردانید .

نمودش بس که دور آن را نزدیک           شدش گیتی به پیش چشم تاریک

58- جمله ی زبانی زیر را به جمله ی ادبی تبدیل کنید .باران می بارد .

59- جمله ناتمام زیر را بااستفاده از شیوه جان بخشی در یک بند کامل کنید .

نمی دانم چرا ..........

60- یک بند بنویسید وکلمه های (فارسی –گران بها –سلام –جاودان) را درآن به کار ببرید.

61-جمله حکمت آمیز (همه عالم ،کتاب حق تعالی است )را در دو سطر توضیح دهید.

  62- برای زیباترشدن نوشته ازتشبیه استفاده می کنیم.   ص        غ

63- برای خیال انگیزکردن نوشته هامی توان ازشیوه ی .............................به اشیا استفاده کرد.

64- تکرار......................درنظم ونثرباعث زیبایی نوشته می شود.

1 – آگاهانه    2- مرتب      3- پی در پی            4 – دائمی

65- ارتباط مناسب بین جمله هابااستفاده ازکلمات مناسب باعث ...................ویک پارچگی نوشته می شود.

1- شلوغی                2 -  نامنظمی                 3- انسجام                4- جدایی

66- واژه های زیر هنگام گرفتن (ی) چه  شکلی نوشته می شوند .

آهسته (                   ) شکفته (                     ) زنده (                    ) خانه (                          )

67- برای هریک از ترکیب های زیریک جمله بنویسید.

سیمای جذّاب:

صدای بلند:

68- عنوان های زیررا برای کدام نوع نامه ها بکارمی برند؟

وزیرمحترم(                                          )              عموی بزرگوارم(                                     )

69-خاطره چه نوع نوشته ای است ؟

در موردضرب المثل «دوستی بامردم دانا نکوست » توضیح دهید.

70- باکلمات داده شده یک بند درموردپیامبراسلام (ص) بنویسید.

  عطوفت –دشنام –متفکر-سجده -

71- عبارت ناتمام رابادوسطریابیشتر کامل نمایید.

کتاب یارمهربان دانش آموزان و...

72- درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید

الف) ساده ترین اتفاق ها و حوادث هم می تواند سر آغاز نوشتن یک خاطره ماندگار باشد. (     )     

ب) رعایت فاصله ( حاشیه گذاری) در دو طرف متن انشا در زیبایی آن تأثیری ندارد. (    )

73- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف) هر گاه بخواهیم مقصود خود را زیبا تر و تأثیر گذار تر بگوییم از « ....................... »بهره می گیریم.

ب)نویسندگان برای زیبا تر کردن نوشته های خود گاهی از .................................استفاده می کنند.

ج) به کلمه هایی که یک مجموعه یا شبکه را تشکیل می دهند............................می گویند.

74- سوالات چهار گزینه ای:

-در عبارت « الهی دلی ده که در کار تو جان بازیم، جانی ده که کار آن جهان سازیم» چه آرایه ای به کار رفته است؟

      الف)تکرار                           ب)تضاد                 ج) تشبیه              د)سجع

-کدام گزینه نمی تواندجزءشبکه ی معنایی « مدرسه » باشد؟

الف) کلاس                                 ب) گل                  ج) معلم                   د)کتاب

-عبارت «در پوستین خلق افتادن» کنایه از چیست؟

الف) پوست کسی را کندن     ب) دروغ گفتن            ج)غیبت کردن          د)به فکر مردم بودن

-با توجه به عنوان ، نوع نامه را مشخص کنید.         استاد ارجمند...

الف)اداری            ب)دوستانه و خانوادگی          ج)گزینه  الف – ب         د) هیچکدام

75- با کلمه ها و ترکیب ها ی زیر جمله بسازید.

الف) مظلوم:(جمله ی امری)

ب) عطش مطالعه:

76- پیام شعر را بنویسید.

عیب است بزرگ، بر کشیدن خود را    وز جمله ی خلق برگزیدن خود را

از مردمک دیده بباید آموخت  دیدن همه کس را و ندیدن خود را

77- بیت زیر را به نثر برگردانید.

کبوتر بچه ای با شوق پرواز                                                 به جرئت کرد روزی بال و پر باز

78-     صحیح یا غلط بودن عبارات زیر را مشخص کنید.

الف) هرگاه بخواهیم پدیده ای را توصیف کنیم به خصوصیات و ویژگی های آن دقت می کنیم. ص    غ

ب) در نثر ساده نویسنده به زیبایی نوشته برای تا ثیر سخن توجه فراوان دارد.  ص   غ

79- آب را در ادبیّات نماد چه چیز می دانند؟

     الف) مهربانی     ب)  نور وروشنایی       ج) صلح ودوستی           د) استواری

80-  در بیت زیر طرف دوم تشبیه )مشبه به(کدام واژه است؟

دلم همچون پرستوی بهاری است // از این صحرا به آن صحرا فراری است

   الف) فراری     ب) دلم       ج) پرستوی بهاری       د) صحرا

81- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف) هرگاه صحنه یا حادثه هایی را که در زندگی روی داده یا مشاهده شده است ،بازگو کنیم یا بنویسیم به آن -

................می گویند.

ب) رعایت ................... در انشا سبب زیبایی وانسجام نوشته می شود.

82- بیت مقابل را به نثر روان برگردانید. با زبان عقربک می گفت عمر // می روم ،بشنو صدای پای من

83- یک گروه شبکه معنایی در رابطه با) علم ( بنویسید.

84- با ترکیب های زیر جملات خواسته شده را بنویسید.

سیمای جذاب (جمله عاطفی ) :                                     دریای وسیع (جمله امری ):

85- عبارت نا تمام زیر را در دو سطر کامل کنید..

قطره ی بارانم آرزودارم...

86- یک ضرب المثل را با کاربرد آن دریک بند بنویسید.

87- تصویر داده شده را در یک بند به صورت ادبی توصیف کنید.

88- درستی یا نادرستی جمله های زیر را مشخص کنید.

الف. هر گاه بخواهیم مقصود و منظور خود را بیان کنیم از ادبیّات  استفاده می کنیم .     ص            غ

ب. مراعات النظیر و شبکه معنایی باعث زیبایی سخن می شود.   ص              غ

89-  جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف. یکی از را ه های ارتباط با دیگران  .......... است.

ب. به شیوه های بیان داستان .......... می گویند.

90- پاسخ درست را انتخاب کنید.

-در کدام گزینه آرایه تشخیص وجود دارد؟

الف) بچه ها گرم گفت و گو بودند                                ب) غنچه هم گفت گرچه دلتنگم                     

ج ) باز انگار زنگ انشا بود                                           د) حدیث زندگی می باید آموخت

 -در کدام گزینه تخیل به کار رفته است؟

     الف) چادر من باغی از آیینه هاست                          ب) مادر ای مریم بزرگ زمان             

ج ) عیب است بزرگ برکشیدن خو را                          د) آرزوهایتان چه رنگین است

91-  نوع جمله های (ادبی- زبانی)  زیر را مشخص کنید .

الف) دندان هایش سفید است                           ب) دندانهایش مثل مروارید می درخشد

92- با کلمه (معلم) یک جمله تشبیهی بنویسید.

93-بیت زیر را به نثر ساده بنویسید.

نگشت آسایشم یک لحظه دمساز                     گهی از گربه ترسیدم گه از باز

94-داستان های رمزین و نمادین چیست؟

95- یک بند بنویسید و واژه های " رودخانه – دریا – موج – قطره " را در آن به کار ببرید.

96- درباره ضرب المثل " پشیمان نگردد کسی از کار نیک " یک بند بنویسید.

97- نامه ای به کودک فلسطینی بنویسید.

 98- در بیت «دانه آرام بر زمین غلتید/ رفت و انشای کوچکش را خواند» چه نوع آرایه ادبی به کار رفته است ؟                                 

99- با ترکیب های زیر جمله زیبایی بنویسید

الف) طبیعت روستا : (پرسشی)  .................................................................                                          ب) درس بزرگ : (عاطفی)  .......................................................................

100- کدام گزینه با ضرب المثل «به راحتی نرسید آنکه زحمتی نکشید » ارتباط معنایی دارد ؟  

  الف : تا توانی پیش کس مگشای راز      برکسی این در مکن زنهار باز   

ب   : ز وحشت سست بر جای ناگاه      ز رنج خستگی در ماند در راه    

ج    : من اینجا چون نگهبانم تو چون گنج     تو را آسودگی باید مرا رنج

د    : نابرده رنج گنج میسّر نمی شود   مزد آن گرفت که جان برادر کار کرد

101- کدام گزینه برای کلمه ((بهار )) بعنوان مراعات نظیر یا شبکه معنایی محسوب می شود ؟ 

الف:سرسبزی،جوانه،بوی خوش و گل                                  ب:درخت،گل،شکوفه و شکفتن

ج:آسمان ابری،طلوع آفتاب،گریه ابرها و کوچ پرندگان        د:گزینه الف و ب صحیح است

102- انشای خود را با بهره گیری از زاویه دید .....  بنویسید .

103- هنگام ارسال نامه از طریق پست برای دیگران رعایت چه نکاتی لازم و ضروری است ؟

الف :نشانی دقیق خود و گیرنده نامه                 ب:تمبر نامه فراموش نشود

ج: کاغذ نامه تمیز و مناسب باشد                   د: همه موارد صحیح است

104- آیا عنوان و عباراتی که در نامه دوستانه به کار می رود با عبارات نامه های رسمی و اداری فرق می کند ؟

105- ارتباط مناسب بین جملات با استفاده از کلمات مناسب باعث ............................... نوشته می شود .

106- اساس بسیاری از داستانها و فیلم ها و آثار هنری ........................ است .

107- در باره ضرب المثل ((پشیمان نگردد کس از کار نیک )) دو جمله زیبا بنویسید .

108- کدام گزینه برای کلمه (« اخلاص »هم خانواده محسوب می شود .

الف:تخلّص          ب: مخلص            ج: خالص                  د : همه موارد

109- در باره ویژگی اخلاقی و رفتاری پیامبر اکرم (ص) یک جمله زیبا بنویسید .

110- در نثر ساده نویسنده بسیار طبیعی ، روان و ساده به دنبال انتقال پیام خویش به مخاطب است .

111- کدام کلمه نماد صلح و دوستی است ؟

الف:آب          ب: امنیت               ج: کبوتر             د: بهار

112- برگرداندن متنی از یک زبان به زبانی دیگر کار چه کسی است ؟

الف : نویسنده                 ب : شاعر                    ج: مترجم                  د : همه موارد

113- داستان های رمزی و نمادین را تعریف کنید .

114- صحیح و غلط بودن عبارت های زیر را مشخّص کنید.

الف)برای اینکه زیباتر بنویسیم باید عناصر زیبایی سخن را بشناسیم.    ص        غ                    

ب)نمی توان با استفاده از آیات ،ابیات و مثل ها بر اعتبار کلام خود افزود.   ص        غ   

115- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف)یکی از راه های پرورش ذهن خلّاق .............است.                                                   

ب)مطالب.........را از نوشته حذف واز............بیهوده پرهیز نمایید.

ج)استفاده از..........در نوشته باعث قوّت اثر و تأثیر بخشی بیشتر بر خواننده می شود.

116- با توجّه به پرسش های زیر گزینه ی صحیح را انتخاب نمایید.

1) در کدام عبارت زیبایی ادبی تشخیص وجود ندارد؟

الف)غنچه هم گفت:گرچه دلتنگم                 ب)نم نم باران بر گونه رهگذران غلتید وآهسته فروافتاد

ج)باغ و صحرا را تماشا کردم وبه عظمت خداپی بردم    د)دیگر صدای ناله ی باد به گوش نمی رسد

2) در بیت زیر مشبه به (طرف دوم تشبیه)کدام واژه است؟

«دلم همچو پرستوی بهاری است              از این صحرا به آن صحرا فراری است»

الف)صحرا        ب)پرستوی بهاری           ج)دلم              د)فراری

117-ضرب المثلی در مورد (امید وآرزو) بنویسید.                                                                  

118- جمله ی زبانی را به ادبی و جمله ی ادبی را به زبانی برگردانید.                                            

باران بارید.                                 هنر چشمه ی زاینده است.

119- برای هر کلمه یک هم خانواده بنویسید.                                                                        

جاری............    غرق..............  راضی..............    قدرت..............

120- تصویر داده شده را در یک بند به صورت ادبی توصیف کنید.                                               

   

121- درستی یا نادرستی عبارت های زیر را مشخص کنید.

الف)یکی از راه های تقویت ذهن و پرورش قدرت نویسندگی،مقایسه پدیده هاو بیان شباهت هاو تفاوت هاست.   

 ب) می توان با استفاده از آیات ،ابیات و مثل ها بر اعتبار و ارزش کلام خود افزود.      

122- درست ترین گزینه را تشخیص دهید .

 الف ) در عبارت « بر درختی ،شکوفه ای خندید »کدام آرایه به کار رفته است؟

              1–  تشبیه      2-تشخیص      3-تضاد            4-هم آوا

 ب ) همه ی گزینه ها جز گزینه ی   ..... به زیبایی متن شما کمک می کند

   1- رعایت فاصله     2 – رعایت بند نویسی              3 – تکرار نا آگاهانه           4 – تشبیه

123- بیت زیر را به نثر ساده و روان فارسی برگردانید :      {درک و فهم }

            نمودش بس که دور آن راه نزدیک                           شدش گیتی به پیش چشم تاریک

124- با شبکه معنایی زیر یک جمله بنویسید .

-آسمان  ،  ستاره  ،  شب  :

125- جمله ی نا تمام زیر را به شیوه ی جان بخشی به اشیا تا دو جمله ادامه دهید .

-نمی دانم چرا...

126- متن زیر را بخوانید و جمله ها را با کلمات مناسب به یکدیکر ارتباط دهید .

مردی ... در جنگل گردش می کرد ...از مدتی با خشم  و ناراحتی به خود گفت : چه بد شد ، این همه راه آمده ام         ... جنگل را تماشا کنم ... شاخ و برگ درخت های اطراف می گذارند.

                       

127- در باره ی این جمله دردو سطر توضیح دهید .

  « قلب ، لانه ی گنجشک نیست که بهار ساخته شود و در پاییز باد آن را با خودش ببرد.»

128- تصویر زیر را در چهار جمله با استفاده از شیوه ی تکرارتوصیف کنید. 

          

129- یکی از چهره هایی را که دوست دارید در دو جمله توصیف کنید .

130حکایت زیر را به یک نوشته ی ساده تبدیل کنید .

   مؤذنی بانگ می گفت و می دوید .پرسیدند :که  «چرا می دوی ؟»  گفت :  «می گویند آواز تو از دور خوشتر است . می دوم تا آواز خود را از دور  بشنوم .».

131-یک بند بنویسید و کلمه های  ( رود خانه ،دریا ،موج ، قطره )را در آن به کار ببرید . 

132- تأثیر نوشته‌ی زبانی، بیشتر از نوشته‌ی ادبی است. ص    غ        

133- ساده‌ترین اتّفاق‌ها و حوادث هم می‌تواند سرآغاز نوشتن یک خاطره‌ی ماندگار باشد. ص    غ

134- تکرار همواره موجب زیبایی نوشته می‌شود.   ص    غ

135- کدام یک از گزینه‌های زیر نمی‌تواند وجه شبهی برای تشبیه اضافه‌ی «کلبه‌ی دل» باشد.

الف)پناهگاه بودن                ب)ساده بودن                ج)سریع بودن              د)گرم بودن

136- آرایه‌ی مقابل کدام بیت نادرست نوشته شده است؟

الف)این عمر به ابر نوبهاران مانَد           وین دیده به سیل کوهساران مانَد(تشبیه)

ب)بهتر از هر چه هست در دنیا            با خدا راز گفتنت امروز(تشخیص)

ج)نار خندان باغ را خندان کند            صحبت مردانت از مردان کند(تکرار)

د)توی گلدسته‎‌های یک گنبد              روز و شب زائر حرم باشیم(مراعات نظیر)        

137- یکی از راه‌های ارتباط با دیگران ................................ است.     

138- ارتباط مناسب بین جمله‌ها با استفاده از کلمات مناسب باعث.......... و یکپارچگی نوشته می‌شود.

139- عبارت‌های زیر می‌تواند پایان‌بخش چه نوع نامه‌هایی باشد؟

با تقدیم احترام:                                          دوستدار همیشگی تو:        

140- پیام ابیات زیر را در یک جمله بنویسید.

مهتری گر به کام شیر درست                       رو خطر کن ز کام شیر بجوی

یا بزرگی و عزّ و نعمت و جاه                     یا چو مردانت مرگ رویاروی

141- جمله‌ی زبانی زیر را به جمله‌ی ادبی تبدیل کنید.

دیروز هوا ابری بود.

142- با توجّه به کمانک جمله‌ی مناسب بنویسید.

عبادت(جمله‌ی عاطفی):                                        نامه(آرایه‌ی تشبیه):

143-با به کارگیری عنصر تخیّل صحنه‌ی "بارش برف زمسانی" را در یک بند توصیف کنید.

144- عبارت ناتمام مقابل  را تا سه جمله‌ی کامل ادامه دهید.         - اگر آن روز می‌توانستم .....

145- درستی یانادرستی جمله های زیررامشخص کنید:

الف)هرگاه بخواهیم پدیده ای راتوصیف کنیم،به خصوصیات وویژگی آن دقت می کنیم.درست            نادرست           

ب)همهٴاجزای جمله رامی توان به د لخواه  درشعرونثرجابه جاکرد. درست       نادرست                                  

146-جاهای خالی رابا کلمات مناسب پرکنید.

الف)وقتی می خواهیم مقصودومنظورخودرازیباتروتاثیر گذارتربگوییم از............بهره می گیریم.

ب)هرگاه بخواهیم پدیده ای راتوصیف کنیم به........و........آن دقّت می کنیم.

147- باهریک ازترکیب های زیرجمله ای بنویسید.

الف) قسمت اعظم:                                                 ب)  دقایق تلف شده:

 148- جمله ی زبانی زیررابه جمله ی ادبی تبدیل کنید:

 الف ) باران می بارد.                                                ب) پرنده بادیدن من، ازاین شاخه به آن شاخه پرید.

149- بیت زیررابه نثرساده وروان بنویسید:

گورخانهٴرازتوچون دل شود                               آن مرادت زودترحاصل شود

150-یک تشبیه بنویسیدوارکان تشبیه رادرآن مشخص کنید.

151-بادوکلمه «آینده»و«جوان»یک جمله ٴزیبابنویسید.

152- درباره ضرب المثل « ازهیچ دلی نیست که راهی به خدانیست» یک بندبنویسید.

153-جمله ٴناتمام زیرراتادوسطرادامه دهید.

من یک نوجوان ایرانی ام که تصمیم دارم...

154- انشا بنویسید.

- نامه اي به یکی از دوستان یا آشنایان خود بنویسید.

- یک سفر خیالی به اعماق زمین بکنید ومشاهدات خودرا بنویسید.

- در باره ي ارزش وقت انشایی بنویسید.

– فصل زمستان است وهوا سرد وزمین پوشیده از برف و . . . .

–  زندگی زیباست اگر . . . .

- در با ره  « راه های موفقیت در زندگی  » یک انشا بنویسید          

 - در با ره  « ارزش و قــــت » انشا بنویسید 

 - با استفاده از شیو ه ی انسان نما یی از زبان یکی از این پدیده ( گل ، آب ، نسیم و ...) صحبت کنید.

-نا مه ای کوتاه به پد ر یا مـا د ر  خود بنویسید ودر آن شرایط یک نامه ی خوب و کامل را رعا یت کنید .

-نقش دوست خوب در زندگی

-زیبایی های طبیعت (مثل دریا –آسمان –ستارگان –جنگل –حیوانات گوناگون و.....)را توصیف کنید

-مادر مثل .......

-درموردنیکی ونیکوکاری

-فرصت های خوب رادریابیدکه زودگذرند.

 - توصیف یکی از فصل های سال

-  برگ درختان سبز در نظر هوشیار // هر ورقش دفتری است معرفت کردگار

- انشای تخیلی درمورد جنگل 

-  خاطره یک روز زندگی خود را بنویسید.

-  شما بعنوان یک نوجوان برای آینده چه برنامه ای دارید؟

- خواستن توانستن است

-برای حراست از زبان فارسی چه باید کرد ؟

- خاطرات شیرین خود را از دوران تحصیل در سال گذشته بنویسید .

- از محبّت خار ها گل می شود .

- وقت را غنیمت دان آنقدر که بتوانی                                                                      

-  تصور کنید در یک قایق شیشه ای سربسته در زیر دریا سفر می کنید ، چه احساسی دارید ، چه می بینید ؟

 - دوستی با مردم دانا نکوست.

  - در باره ی دوره ی نوجوانی انشایی بنویسید .

-  صبحدم یک روز سرد زمستانی را توصیف کنید .

- به شیوه ی جا ن بخشی به اشیا  یک داستان خیالی بنویسید .

-  در باره ی یکی از زیبایی های آفرینش انشایی بنویسید .

- دوره‌ی نوجوانی

- برگ‌ریزان پاییز

- انیس کنج تنهایی کتاب است               فروغ صبح دانایی کتاب است

-یکی اززیباییهای آفرینش (جنگل،کوه،دریا......)راتوصیف کنید.

-به کسی که بیشترازهمه اورادوست داریدنامه ای بنویسید.

-اگرمن یک پرنده بودم...
رعايت انسجام متن، استفاده از علايم نگارشي، پاكيزه‌نويسي و استفاده از آرايه‌هاي ادبي موجب زيبايي نوشته‌ي شما خواهد بود.

1-کدام گزینه زیر نادرست است ؟

الف( می خوانم : خوان ، بن مضارع                  ب(  می شنوند : شنو ، بن ماضی 

 ج (نوشتم : نوشت ، بن ماضی                        د)  خواهیم ایستاد : ایست ، بن مضارع

2- هم خانواده کلمات « قرین ، مظلوم ، حافظ ، نظر» به ترتیب در کدام گزینه آمده است ؟

الف(  قرینه ، حفظ ، ظلم ، ناظر          ب( قاري ، ظالم ، محفوظ ، منظور

 ج)قراین ، ظلم ، حفا ظ ، نا ظر           د) قراین ، ظلال ، حفظ ، منظور

3- در جمله « مدیر آموزشگاه ، آدم آهنی رابا ملافه ي سفید پوشانید .» مفعول ومتمم کدام هستند؟

الف) مدیر آموزشگاه ، ملافه سفید       ب) آدم آ هنی ، ملافه سفید

ج) مدیر آموزشگاه ، آدم آهنی             د) آدم آهنی ، پوشانید

4- همه گزینه ها ي زیر به جز گزینه ................ درست است .

الف) خواهم خواند: فعل مستقبل          ب) رفتن : مصدر  

 ج) رفتیم : ماضی اول شخص جمع       د) می نویسند : ماضی سوم شخص جمع

5- در جمله ي« جان ودل سعید با صداي دل نواز قرآن آشنا بود.» مسند را مشخص کنید .

6- درست یا نادرست بودن عبارا ت زیر را مشخص کنید.

الف) آرزوهایتان چه رنگین است ! یک جمله ي امري است .(      )

ب) معلم می تواند دراملاي کلاسی ، تصحیح املا را به دانش آموزان واگذار نماید.

7- در جمله ي « ما همه مشتاقیم تا ترجمه تان را بخوانیم. »ضمیر ها ي پیوسته وگسسته را مشخص کنید.

  الف) ضمیر پیوسته:                                              ب) ضمیر گسسته:

8- نوع ترکیب های وصفی و اضافی را مشخص کنید .

الف) اسم من ؛       ب) صدای بلند؛         ج) درخت بلوط ؛                      د) احساس خوب ؛

9- واژه هاي ساده وغیر ساده را مشخص کنید.

الف) خاکی؛                                   ب) کلاغ؛

10- بن ماضی وبن مضارع وشناسه فعل « گریختند» را بنویسید.

بن ماضی:                                            بن مضارع ؛                                   شناسه ؛

11- در گروه کلمات زیر ، املاي چند کلمه نادرست است ؟

 « اسناي سفر ، قرین رحمت ، قراعت قرآن ، رأ فت وعطوفت ، تعمل وتفکر ، متخصصان ودانشمندان»

 الف) 1         ب) 2     ج) 3     د) 4

12- با توجه به معنی ، شکل صحیح واژ ه ها را انتخاب کنید .

الف) (عجز ، اجز) : ناتوانی        ب) (گشت و گزار ، گشت و گذار): گردش

13- شکل صحیح واژه هاي داخل کمانک را انتخاب کنید ودر جاي خالی بنویسید.

الف) گاهی به آرامی آنان را پایین می آوردد واز سجده)   …….  بر می خواست ، بر می خاست)

ب) براي زیارت حرم مطهر حضرت معصومه (س)دم در........... از اتومبیل پیاده شدیم.( سحن ، صحن )

14- شکل درست واژه هاي زیررا بنویسید.

الف) مساحبت دوستان ؛                                    ب) مقام دادخاهی؛

15- با توجه به معناي کلمه ، شکل صحیح واژ گان درهم ریخته را بنویسید.

الف) ( غ ر ت ا ف(:آسایش و آسودگی (              )  ب) (ص ب ر ت ي ) : آگاهی و بینش (           )

ج) (ب ا ض ر ط ا ) : پریشان حالی (                   )  د) (ي ب ن ص ) : بهره و قسمت (              )

16- در جاي خالی ، با توجه به معنی واژه حرف مناسب قراردهید.(معنی واژه در کمانک آمده است.)

الف) شهیدرجایی ، معلمی متوا..ع وصمیمی ودرکارش بسیاردقیق وجدي بود.(فروتن)

ب) اینها چرا صلاح وپاکدامنی وپارسایی و..داقت جوانان را نمی بینند؟(درستی و محبّت)

ج) آدم ونوح وخلیل و موسی وعیسی// آمده مجموع در ..لال محمد ( سایه ها ، پناه)

17- در هر جمله ، واژه غلط را پیداکرده وشکل درست آنها رابنویسید.

الف) مدت حیاط صاحبان قبور ازده سال تجاوز نمی کرد.

ب) هیچ کس اورانمی شناسد اودراینجا قریب است.

ج) امام خمینی در آنجا با استادي آشنا شد که مدّتی بعد یکی از مهم ترین حوضه هاي علمیه اسلامی رادرقم

تاسیس کرد.

18-  درستی یا نادرستی عبارت های زیر را مشخص کنید.

1) در هنگام نوشتن املا واژه های «هم آوا »را به جای هم می شود به کار برد. (        )

2)کلمات مخفف ( کوتاه شده ) معمولا به همان صورتی که تلفظ وشنیده می شوند باید نوشته شوند.(       )

19- جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.    

ا1)سکه ها ...............وداخل دست پیر مرد قرار گرفتند.(غلتیدند،غلطیدند)

2)اصلی ترین بخش یک جمله ...............است.(فعل ،نهاد) 

20-کدام یک از گزینه های زیر غلط است.

الف)زندگی     ب)همسایه گان      ج)پرندگان        د)رفتگان   

21- کدام یک از گزینه های زیر «غیر ساده »می باشد.

الف)دست          ب)سخنران            ج)شاگرد             د) بیابان

22- با توجه به معنی، املای کدام واژه نادرست است.

الف)زلال:گوارا          ب)سماجت :پافشاری       ج)متواضع :فروتن            د)تبع:سرشت

23- در جمله ی زیر ضمیر پیوسته و گسسته را مشخص کنید.

  «شهید رجا یی به همراهانش گفت: « من این نظم را از آقای بهشتی یاد گرفته ام.».

24- با حروف در هم ریخته ی زیر، دو کلمه ی  معنادار  بنویسد.

  (ت،ی،د،ب،ع،ا) ؛ 1) ..........................        2) ..........................

25- جدول زیر را کامل کنید.


26- برای هر یک از کلمات زیر یک هم خانواده بنویسید.

الف )  اعجاز..................        ب ) حریم : ..................   ج ) سعادت :..................   د ) توجّه  ..................

27- در جمله های زیر غلط های املایی را پیدا کرده وشکل درست آن ها را بنویسید .

الف ) آن ها با شیرینی وآب میوه مجلس ترهیم «نمی توانم» را بر گزار کردند .

ب ) در یکی از سال های نوجوانی که کنجکاوی خسته گی نا پذیری داشتم سری به طبیعت روستا زدم .

28- درستی یا نادرستی جمـــــــــــلات زیر را مشخص کنید .

الف ) یکی از راه های تقویت املا ، پرورش مهارت خوب گوش دادن است .(      )

ب) کلماتی مانند عیسی ، موسی و... باید هما نگونه که تلفظ می شوند نوشته شوند . (     )

29- با توجه به معـــنی ، کدام کلمه نادرست است؟

الف) طعم : مزه     ب) متواظع : فروتن    ج) مناجات : نیایش        د) قریب : نزدیک  

30- در کدام گزینه غــــلط امـــــلایی وجود نــــــدارد ؟

الف) جوانان ما اهل دریا فتن و تهلیل کردن هستند.      ب) قسمت اعظم عمر به غفلت سپری شد.                  

ج) عمـر حقیقی ما را شنا سنامه ی ما تأ یین نمی کند.    د) وقتی مشت مصطفی باز شد سکه ها غلطید ند.

31- با توجه به معــنی ا مــــــــــلای صحیح را انتخا ب کنید .

الف ) (هجوم ، حجوم ) : حمله          ب) ( گذاردن ، گزاردن ) : نهادن

32- با توجه به معنی جملات ، واژه صحــــــــیح را از داخل پرانتز انتخاب کنید و در نقطه چیـــن بنویسید .

الف) مـن بـرا ی خیـر و .........  شمـــا تــلاش می کــنم . (  ســــلاح – صـلاح )

ب) گاهی به آرامی آ نان را پایین می آ ورد و از سجده ...  .  ( بر می خا ست – بر می خوا ست )

33- برای واژه های مقا بل یک هم آ وا بنویسید .      حیـا ت : ( ....... )      ســــفر  : ( ......  )

34- ا حروف در هم ریخته داخل پرانتز دو کلمه معـــــــــــنا دار بســــــــا زیــــــــد .

 ( ت ، ی ، د ، ب ، ع ، ا ) ؛   1) ................................      2) .............................

35- جا های خالی را کا مــل کنید .  آ هـسته + ی ؛ ..................    زنـــده  + ی ؛  ..............

36- برای هر یک از کلمه های زیر یک هم خا نواده بنو یسید .

سعا دت : ..................   معصو م : .................       قـــدرت : ............        حا فظ : ................

37- با حروف در هم ریخته واژه هایی بنویسید که ارزش املایی داشته باشد .

الف- (م – گ – ن – ی – غ): ...............             ب- (ت – ع – ی – ط – ب): ................

 

38- جـــد ول زیر را کا مــل کنید .

فعل	شخص	شمار	زمان
ترسیدند

39- ا ملای درست کلمات مشخص شده را بنویسید .

1) اگر نیروی جوانی و چالاکی این دوره را با تعـمَل و تفکَر و بسیرت همراه کنیم به شکوفایی خواهیم رسید .

2)  مهربانی ،  ساده گی ، فروتنی ، نظم و دقَت و سیمای جزَ اب از ویژ گی های درخشان امام (ره ) بود.

40- متن زیر را بخوا نید غلـط های املا یی پیدا کرده و آ نها را اصلاح کنید .

 الف) کودکان پر نشات گل بوته ها و نوجوانان امَید وار ذرَ ت در گوش نسیم عا مین  می گفتند .

 ب) رسول اکرم (ص)در میان جمع گشاده رو بود ودر تنهایی سیما یی مهزون ومتفکَر داشت . از بیما را ن ا یا دت می کرد و هیچ گاه زبانش را به  د شنام نمی آ لود .

41- درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید .

الف- اصلی ترین بخش یک جمله «نهاد» است. (      )

ب- یکی از راه های تقویت املاء ، پرورش مهارت خوب گوش دادن است. (      )

42-جا های خالی را با استفاده از کلمات «معنا ،تلفظ ،کاربرد ، هم آوا ،دقّت» کامل کنید. (یک کلمه اضافی است )

الف) شناخت شکل درست کلمات هم آوابه ............. و .............آنها درجمله وابسته است.

ب) کلمات ........... معمولا به همان صورتی که تلفظ و شنیده می شوند بایدنوشته شوند.

ج) در نوشتن املاء .............. و سرعت موجب می شود تا متن آن به دو راز هرگونه خطا باشد.

43- گزینه ی درست را انتخاب کنید .

الف)کلمات «سعید ، سعادت»نسبت به هم کلمات ... هستند.1) هم آوا   2) مترادف   3)- متضاد   4) هم خانواده  

ب) مفرد کلمه ی«افکار»کدام گزینه است؟       1) تفکر      2) فکر       3) فکور       4) هم خانواده  

ج) درجمله ی «حجره ی محمد تقی از همه ی دنیا بزرگ تر بود.» مسند کدام کلمه است؟

1) دنیا       2) بود            3) بزرگ تر       4)حجره

د) مترادف واژه ی « مقتدر »کدام گزینه است؟   1) والا    2) امکانپذیر   3)  مفتخر          4) توانا  

44- هم خانواده ی کلمات زیر را بنویسید .

 حضور :                     نظر :

45- با توجه به معنی ، املای صحیح واژه های زیر را بنویسید .

الف- حیات ، حیاط: زندگی                      ب- گذاردن ،گزاردن: اداکردن

46- شکل صحیح کلمات داخل پرانتز را بنویسید .

الف- من با ........ ومهربانی وخشنودی ، باغ وصحرا را تماشا می کردم.  (قرور – غرور )

ب- اسکندر سنگ مزار هارا خواند وبه .......... فرو رفت.   (حیرت – هیرت )

47- جدول را با توجه به جمله ی زیر کامل کنید .

 («علامه جعفری ، کلاس درس را در صحرا وباغ دوست می داشت .»      

نهاد	مفعول	متمم	فعل

48- در متن زیر چهار غلط املایی وجود دارد آن ها را پیدا کنید و درست هر واژه را بنویسید .

عمر حقیقی را شناسنامه ی ما تا یین نمی کند . زیستن وزندگی زیبا ، تنها همان فرست هایی است که با رفتار زیبا و کار بزرگ می گزرد. ونباید وقت خود را بیهوده طلف کنیم .

49- کدامیک از کلمات مقابل غیر ساده است؟        کتابخانه  - کتاب – گل- گل خانه

50- بن و شناسهی فعل «گفتیم » را مشخص کنید.   بن ؛                       شناسه؛                        

51- در جملهی « او به خانه دوستش رفت.» ضمیر پیوسته و گسسته را مشخص کنید.

52- مهم ترین  جزء  جمله چه نام دارد؟    الف) نهاد         ب) فعل         ج)  مفعول        د) متمم

53- با حروف زیر دو کلمه بنویسید که ارزش املایی داشته باشد.

« ح –ا- م – ت- ز-ی» 1) ....................................        2) ................................

54- جمله پرسشی را تعریف کرده و مثال بزنید؟

55- یکی از راههای تقویت املا،  پرورش مهارت............................... است.

56- املای کدام گزینه با توجه به معنی آن غلط است؟

الف) اعجاز: شگفتی    ب)تأمل: اندیشه کردن    ج)محزون: غمگین   د) صلاح: ابزار جنگ

57- در متن زیر چند غلط املایی وجود دارد، زیر آنها خط بکشید.

 الف) من یقین دارم که در کلاس شقفت آفرینش و زیبایی  تبیعت ، عزمت و جلال و جازبه  خالق درس را با همه وجودم لمس می کردم.

58- شکل درست املای واژه ها را با توجه به معنای جمله برای جالی خالی انتخاب کنید.

الف) مردم به نشانه ی .................. و حمایت از امام خمینی تظاهرات کردند. ( اعتراز، اعتراظ- اعتراض)

 ب) شهید رجایی ، معلمی ..................... و صمیمی و در کارش جدّی بود . (متواظع، متوازع، متواضع)

59- املای صحیح واژه های مشخص شده را بنویسید.

یکی از افراد سرشناص و  مهم که در حال بازدید کردن از آدم آهنی بود، با عسبانیت گفت: او ما را مصخره می کند! و به سرعت به طرف  رعیس آن قسمت رفت تا او را  از وضعیت آدم آهنی آگاه کند.

60- جاهای خالی رابا کلمات مناسب پرکنید.

الف) واژه های ......... از مباحث دشوار املایی است.

ب) در نوشتن املا به .... و مطابقت آن با شکل نوشتاری دقّت کنید.

61- همخانواده ی کدام گزینه درست است؟

 الف) اخلاصی ، خالص    ب) راضی ، راز     ج) سعادت ، فقر     د) شقاوت ، سعادت

62- گروه کلمات زیر را با یکی از واژه های « تأمّل ، صبر، محفل» کامل کنید.( یک واژه اضافی است.»

الف) تفکّر و .....................      ب) مجلس و ......................

63- صدای « ز» چند شکل دارد برای هرکدام یک کلمه بنویسید.

64- املای همه گزینه ها جز گزینه  ......... با توجه به معنی درست است .

الف ) عطوفت : مهربانی     ب ) محذون : غمگین       ج ) طراوت : شادابی       د ) زلال :  گوارا

65- املای کدام گزینه باتوجه به معنی درست نیست.

الف)موذیانه: زیرکانه     ب)فصاحت: روانی          ج)تهلیل:  بررسی       د)لبریز:  پر

66- برای هریک از واژه های زیر یک مترادف قرار دهید.

1-تفکر:.................. 2-ذوق:........................ 3-رنج :..................... 4-معصوم :..................   

67- دو کلمه بنویسید که حرف « ظ» داشته باشد.        

68- کلمات داخل پرانتز رادرجاهای خالی بگذارید.

الف)در بهارطبیعت ..............ازسرمی گیرد.(حیات- حیاط)

ب)نمازباعث می شود که مادرنزدخداوند...... نشویم.(خار-خوار)        

69- با واژه های « الف وب »کلمات غیرساده بنویسید.

الف :کتاب، هراس ، گل  ، چادر.              ب: خانه، نشین، ناک ، فروش .         

70- برای هریک از کلمات زیریک هم خانواده قراردهید.

الف :توجّه (                ) ب: سوال (                        ) ج : مظلوم (                ) د : جذّاب (                  )  

71- املای صحیح واژه های مشخص شده را بنویسید.

 الف) اسکندردر اسنای سفربه شهری رسید و ازگورستان عبورکردسنگ مضارها راخواند.      

72- باتوجه به معنی داده شده املای درست کلمات زیررابنویسید.

   الف) نهذت : قیام          ب) زلال : سایه ها      ج ) تحصین : آفرین        د ) فراقت : راحتی    

73- در متن زیرغلطهای املایی رامشخص وصحیح آنهارا بنویسید.

 الف) آدم آهنی آن غدر ازملاقات با شاپرک خوشحال بودکه اسلا متوجه  بازشدن درهای نمایشگاه نشد.

 ب ) هیچ گاه  قدرت  او را از یاد خدا  و مهبّت  به  مردم  قافل  نساخت.

74- درستی یا نادرستی عبارت های زیر را مشخص کنید.

الف) شناخت شکل درست واژه های هم آوا به معنا و کاربرد آنها در جمله وابسته است ؟ (         )

ب) یکی از راه های تقویت املا پرورش مهارت خوب خواندن است .(        )

ج) هنگام نوشتن املا با توجه به آهنگ ، مفهوم و پیام جمله نشانه های نگارشی را رعایت کنید.(         )

د) نشانه تنوین به صورت« ن » خوانده و شنیده و نوشته می شود. (    )

75- باتوجه به معنی، املای صحیح کلمه را انتخاب کنید.

الف) هجوم ، حجوم : حمله     ب) نصیب ، نسیب  : قسمت

76- شکل مناسب تر کلمات زیر را مشخص کنید.  الف) بلیط ، بلیت         ب) قورباقه ، قورباغه

77- از میان کلمات زیر کدام یک در گفتار دچار تغییرات تلفظی می شوند؟

الف ) سبزه ها              ب) اجتماع              ج)سیاست                   د) الف و ج

78- واژه های صحیح را انتخاب کنید و در جاهای خالی بنویسید.

الف) گاهی به آرامی آنان را پایین می آورد و از سجده........( بر می خواست – بر می خاست)

ب) سکه ها........ و داخل دست پیر مرد قرار گرفتند. ( غلتیدند – غلطیدند)

ج) آنها برای دفاع از شهر به.............نیاز داشتند.(سلاح صلاح)

79- کدام یک از گروه واژه های زیر از نظر املایی درست است؟

الف) تعمّل ، استقلال ، فراز  ب) قالش ، قنداقه، تقصیر ج) واقعاً، تلف، آشنایی    د)  نشات – وظایف - بلافاصله

80-کدامیک از گروه واژه های زیر از نظر املایی و هم خانواده بودن درست نیست؟

الف) متخصص – تخصص - مخصوص             ب) طبیعت – طبیب  - طبیعی

ج) توصیه – وصیّ - وصیّت                             د) اخلاص – مخلص - خالص

81- با حروف در هم ریخته زیر واژه هایی بنویسید که ارزش املایی داشته باشد.

(م ، ح، ر  ، ز،  ت ، ی)

82- کلمه ای بنویسید که در شکل نوشتاری آنها حرفی وجود دارد که خوانده نمی شود.( کلمه ارزش املایی داشته باشد)

83- واژه ای بنویسید که حرف اول آن «ص» باشد و ارزش املایی داشته باشد.

84- واژه به دست آمده از ترکیبات زیر را بنویسید.

آهسته + ی ←                                                                  شکفته + ی ←

85- در جمله های زیر غلط های املایی را پیدا کرده و شکل درست آنهارا بنویسید.

 الف) اسکندر سنگ مزار ها را خواند و به هیرت فرو رفت.(.................)

 ب) مهم این است که در مقابل سختی ها تصلیم نشد.(..................)

86- املای کدام گزینه درست است؟

  الف) سپاس گذار      ب) بنیان گذار               ج ) شکرگذار              د) نمازگذار

87- تلفظ کدام گزینه متفاوت از شکل نوشتاری آن است؟

  الف) مصطفی    ب) قاضی    ج) رازی    د) ایرانی

88- با گذاشتن حرف مناسب کلمه های زیر را باتوجه به معنا کامل کنید.

  الف) ز.....جره :  نوعی حشره              ب) تح......ین: آفرین گفتن

89- برای واژه های مقابل دو هم خانواده بنویسید.   الف) اخلاص ؛                       ب) عطوفت ؛

90- باحروف درهم ریخته ی زیر 2کلمه بنویسیدکه ارزش املایی داشته باشد.

( ج ، ز ، ا ، ع ، ا ) ؛ 1) .................................      2) ...........................................

91- ازبین کلمات زیر آنهایی را که غیر ساده اند علامت بزنید.

       « سنگر -  باهوش  - مقام  - طبیعت – دلسوز»

92- درمتن زیرچند غلط املایی وجود داردآنهارا بیابید ودرستشان را بنویسید.

پیامبر (ص) در میان جمع گشاده رو بود و در تنهایی  سیمایی  محذون و متفکّرداشت.

اکنون جمهوری اسلامی ایران که میراس گران بهای اوست به دست همه مردم ایران سپرده شده است.

93- درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.

الف. در هنگام نوشتن املاء از به کار بردن واژه های هم آوا به جای یکدیگر پرهیز شود. (          )

ب. " به خالق این زیبایی بیندیش" یک جمله عاطفی است. (    )

94- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف. مهمترین بخش هر جمله .......... است.          ب. کلمه ای که به جای اسم می نشیند.......... نام دارد.

95- معنی کلمه « ذوق » کدام است ؟         1) هنر        2)  استعداد     3)  زیبایی        4) بصیرت

96-  کدام گزینه فعل مستقبل است؟  1)  می روم        2)  دید   3)  خواهم خواند        4)  گرفته بود

97-  هم خانواده کلمات مقابل را بنویسید.     الف) نظر ؛                                  ب) مظلوم؛

98-  مفعول و متمم را در جمله زیر مشخص کنید.

   الف)  قلب ، لانه گنجشک نیست که بهار ساخته شود و در پاییز باد آن را با خود ببرد.

99- بن مضارع و بن ماضی مصدر «خوردن» را بنویسید.

100-در جمله زیر ضمیر پیوسته و ضمیر گسسته را مشخص کنید:

الف) من این نظم را از آقای بهشتی یاد گرفته ام.

 ب) ما همه مشتاقیم تا ترجمه تان را بخوانیم.

101-  واژه های ساده و غیر ساده را مشخص کنید.      « روز- سخنرانی – شاگرد – تخته »

102-  در متن چند غلط املایی وجود دارد آن ها را پیدا کرده و صحیح آن را بنویسید.

کودکان پر نشات گل بوته ها و نوجوانان امید وار زرّت ها در گوش نسیم عامین می گفتند و من با غرور و مهربانی و خشنودی باغ و سحرا را تماشا می کردم.

103- درستی یا نادرستی عبارت های زیر را مشخّص کنید.

الف) در نوشتن املا می توان واژه های هم آوا را به جای یکدیگر به کار برد. (    )

ب) در املای کلمات مرکّب ، نوشتن هر دو شکل (جدا نویسی و سرهم نویسی) درست است. (    )

104- در جاهای خالی واژه های مناسب بنویسید.

الف) درس املا فرصتی برای ارزش یابی مهارت های ............و............است.                       

ب) کلمه ی فراغ به معنی.........و کلمه ی ..........به معنی جدایی است.

105- با توجّه به موارد خواسته شده یک کلمه ی معنی دار بنویسید.

الف)(ص)وسط کلمه...............                    ب)(غ) اول کلمه................                         

106- با استفاده از حروف به هم ریخته ی زیر واژه های مورد نظر را با توجّه به معنی بنویسید.

الف)«ف،ل،غ،ت»..............(بی خبری)         ب)«س،م،و،ن»...............(همدم)                   

107- درکدام گزینه کلمات هم خانواده نیستند؟

الف)احترام،حرمت        ب)دانایی،دانش          ج)لطیف، طفل       د)حق، حقوق

108- رابطه ی دو کلمه «رأفت ،عطوفت» نسبت به همدیگر کدام است؟

الف)متضاد            ب)مترادف          ج)هم خانواده          د)هم آوا

109- کدام واژه به تشدید نیاز دارد؟     الف)منظم       ب)هزینه          ج)نصیحت       د)معصومه

110-  در عبارت زیر چند غلط املایی وجود دارد؟

«اسکندر در اسنای سفر از گورستان عبور کرد، سنگ مزار ها را خواند و به هیرت فرو رفت.»

الف)1                ب)2                 ج)3                     د)4

111- شکل صحیح واژه ها را از داخل پارانتز انتخاب و در نقطه چین بنویسید.

الف)ای کمیل، این دل ها هم چون .............هاست.(ضرف،ظرف)

ب)همه شب دیده بر هم نبسته و .............عزیز برکنارگرفته.(مصحف،مسحف)                        

ج)سر بر.............آن حضرت گذاشت و آرام اشک ریخت.(ضریح،ضریه)

د)در میان جمع گشاده رو بود و درتنهایی سیمایی...........ومتفکّر داشت.(مهزون،محزون)

112- با گذاشتن حرف مناسب واژه های زیر را کامل کنید.

الف) ز...جره (نوعی حشره)          ب) خ...لت (ویژگی)         ج) فرو...(روشنی)         د)مظ..ر(نشانه)

113- درستی یا نادرستی عبارت های زیر را مشخص کنید:  

الف)  در نوشتن املا دقّت و سرعت موجب می شودتا متن آن به دور از هر گونه خطا باشد. (    )   

 ب)   درنوشتن کلمه هایی که یک صدا ولی نشانه های متفاوت دارند باید دقّت شود. (     )  

   114- جمله ی «به خالق این زیباییها بیندیش. »چه نوع جمله ای  است؟

              1–  امری       2-عاطفی         -خبری            4-پرسشی

115- در کدام گزینه غلط املایی وجود ندارد ؟

1- زندگی همین لحظه هاست .           2 – نظام شاحنشاهی واژگون شد.   

3 - شاعران روزگار اوراتحصین و تشویق کردند           4 – شهید رجایی معلّمی متوازع و صمیمی بود.

116- گزینه درست را پیدا کرده و بنویسید.

    ب )   لباس نماز ....       باید پاک و مطهر باشد . ( گزار       - گذار  )

117- با حرف های در هم ریخته ی  زیر دو کلمه بنویسید،که ارزش املایی داشته باشد .

     (  ت ، ی ،د ، ب ، ع ، ا ) ؛ 1) .................................. .                2) ............................     

118- برای هر یک از واژه های ز یر دو کلمه هم خانواد بنویسید.

الف ) سعادت :                                                ب) درس :                   

119-  غلط های املایی در متن زیر را پیدا کرده و شکل صحیح آن را باز نویسی کنید .

   -  اسکندر سنگ مزار ها را خاند به هیرت رفت .

    - مجتبا در درس هایش بسیار پیشرفت کرد .

    - هجره ای ساده و کوچک نسیب او شد .

   - شهید رجایی به همراهانش گفت : من این نزم راازآقای بهشتی یاد گرفته ام .

120- واژه های صحیح را با توجه به معنی جمله در جاهای خالی قرار دهید.

     الف: هیچ کس او را نمی شناسد او در اینجا.......ست.(قریب، غریب)

     ب: دو ماه محرم و .......برای شیعیان از اهمیت خاصی برخوردار است.(صفر، سفر)

121-با توجه به معنی املای صحیح کلمه ها را انتخاب کنید.

     الف: حیاط ،حیات : زندگی                   ب)  خورد ، خرد :کوچک

122- با حروف در هم ریخته زیر واژه هایی بنویسید که ارزش املایی داشته باشند. (دو مورد)

     «ج ح م ا ر ه ض ی ت» 1) .......................................     2) .......................................

123- زمان فعل های زیر را تشخیص داده و با یک خط به هم وصل کنید.

       می آیند                                          آینده

      خواهیم دید                                       حال

      گفته بود                                          گذشته

124- درست یا غلط بودن گزینه های زیر را با علامت( × )نشان دهید.

 الف: کلمه های مخفف( کوتاه شده) معمولأ با همان صورتی که تلفظ می شوند، نوشته شوند. ص         غ

ب:در املای کلمات مرکّب، نوشتن هر دو شکل( جدانویسی و سرهم نویسی) درست نیست. ص          غ      

ج: درس املاء فرصتی است برای ارزشیابی مهارت های «گوش دادن و نوشتن». ص            غ     

125- برای هر یک از واژه های زیر دو هم خانواده بنویسید.

مدرسه  ............................................................          مقتدر..........................................................

126- جاهای خالی را با توجه به کلمات داده شد پرکنید. (کنجکاوی، تفکّر، قرآن، فراغت، شدّت)

الف: پروین از کودکی کوشا و اهل....................................بود.

ب: نیما با .......................................به دهان معلم چشم دوخته بود.

ج: پروفسور حسابی، هر وقت از خواندن و پژوهش........................... می یافت به باغبانی می پرداخت.

د: جان و دل سعید با صدای دل نواز...........................................آشنا بود.

127- قافیه و ردیف را در شعر زیر پیدا کرده و بنویسید.

ازدی که گذشت هیچ از او یاد مکن                               فردا که نیامده است فریاد مکن

128- در جملات زیر مسند را مشخص کرده، مسند مناسب دیگری جایگزین آن کنید.

 الف) هوا روشن است.                                         ب ) امام خمینی(ره) مهربان بود.

129-واژه های ساده و غیر ساده را مشخص کنید.1

روز (                 )     سخنرانی (                )   خاکی (                )   شاگرد (                 )

130- در متن زیر غلط های املایی را پیدا کرده و شکل صحیح آن را بنویسید.

روزی که به دنیا آمد، هیچ کس فکر نمی کرد که سال های بعد، مصیر تاریخ ایران و اسلام را عوض خواهد کرد و میلیون ها انسان آزادی خواه و مزلوم جهان، نامش را یک صدا فریاد خواهند کشید.

131- درستی یانادرستی جمله های زیررامشخص کنید.

الف)به کلمات هم معنا مترادف می گویند.(     )           

ب)درهنگام نوشتن املاازواژه های هم آوامی توان استفاده کرد.(   )     

132- جاهای خالی راباکلمات مناسب پرکنید:

الف)به فعل هایی که برای نسبت دادن چیزی به چیزی به کارمی روند.فعل................می گویند.

ب)هنگامی که جمله ای با«به به»یا«عجب»شروع شودآن جمله ،یک جمله..............است.

133- شکل صحیح واژه های مناسب راباتوجه به معنای جمله برای جای خالی انتخاب کنید:

الف)ساعاتی که در...............(مصاحبت،مصاهبت)دوستان می گذردیابرای گردش وورزش وبازی های تفریحی مصرف می شود،درردیف اوقات (تلف،طلف)شده نیست.

134- به سوالات زیرپاسخ دهید:

الف)برای هریک ازواژه های «صبا»و«خوار»یک واژه ی هم آوابنویسید...................        ..................

ب)باحروف «ط ،ع ،ت ،و ،ف »کلمه ای بنویسیدکه که به معنی «مهربانی»بنویسید....................

135- باشبکه های معنایی زیر،یک جمله بسازید:

رشد،نوجوانی،نشاط:

136- درجمله های زیرمسندرامشخص کرده ومسندمناسب دیگری جایگزین آن کنید:

علّامه جعفری دقیق بود....................................

اوشیفتهٴطبیعت شد....................................

137- برای هریک ازکلمه های زیریک هم خانواده بنویسید.اعجاز: ..............         مقتدر: ..........

138- دوواژه بنویسید که باحرف «ط»آغازشود. .................     ...................

متن املای تقریری

جامعه ي ما بحمدالله از میلیون ها جوان دختر وپسر برخورداراست .این مایه ي افتخار براي ملّت ماست. این ملّت باید به وجود این همه جوان ، این همه استعداد واین همه دل پاك ونورانی ببالد.

دوستی خوب است که گفتارش درست ورفتارش پسندیده باشد . دردلش ایمان ومهربانی موج بزند واز چهره ونگاهش امیدواري ونشاط بجوشد. دوست خوب کیمیاست.

کسی درزندگی موفّق است که اکنون وفرصت حال رادریابد وهمیشه فکر کند که بهترین فرصت من امروز است. امروز را به فردا افکندن وبه امید آ ینده نشستن ، کاردرستی نسیت. هم چنان که امروز رابه یادآوري گذشته هاي ازدست رفته گذراندن وافسوس خوردن نیز شایسته نیست.

پروفسور حسابی ، هروقت از خواندن وپژوهش فراغت می یافت ، به باغبانی می پرداخت ودرزمان مناسب ازبیل زدن باغچه ویا خالی کردن آب حوض خانه اش هم پروایی نداشت.

شهیدرجایی ، فردبسیار منظّمی بود وبرنامه هایش به هم ریخته نبود. سرساعت به جلسه می آ مد . برنامه ي ورزش، خوراك، مطالعه وخواب او ساعت دقیق ومعیّنی داشت ودقیقه اي عوض نمی شد.

ایرانیان خدمات بسیار شایانی به اسلام کرده اندوآن خدمات ازروي صمیمیّت واخلاص وایمان بوده است. این خدمات ،نشان دهنده ي احساسات پاك وخالصانه ي ایرانیان است ؛ زیرا سروکارش با عشق وایمان است.

در سلام کردن به همه حتّی به کودکان پیش دستی می کرد. هرگاه به مجلسی وارد می شد ،نزدیک ترین جاي خالی را اختیار می کرد. از بیماران عیادت می کرد . سخن هم نشین خودرا نمی برید . بیش از حدّ لزوم سخن  نمی گفت .هیچ گاه زبانش را به دشنام نمی آلود . درزندگی از تجمّل دوري می جست.

هیچ گاه قدرت اورااز یاد خدا ومحبّت به مردم غافل نساخت . مردم نیز اوراازجان ودل دوست دشتند. او محبوب همه ي مسلمانان جهان ومایه ي افتخار مردم ایران بود.

آد م آهنی باناراحتی فکر کرد کاش بال بالی می توانست مردم راببیند. اگر بفهمد که چقدر از من تعریف می کنند ، مطمئنم که مرا بیشتر تحسین می کند ! نگرانم ، نمی دانم آیا امشب هم می آید یا نه ؟

آ ب ، این روح مذاب امید وزندگی ، تازه نفس ، جوان ، زلال ونیرومند با گام های استوار وامیدوار شتابان می رفت تاخود را به دهان خشک زمین و صدها کشتزار سوخته ونگاهای پژمردهء هزاران درخت تشنه برساند ودر رگ های خشکیدهء جوی های مزرعه و کوچه وباغ های مرده جاری گردد .

دوستی خوب است که گفتارش درست و رفتارش پسندیده باشد . در دلش ایمان ومهربانی موج بزندو از چهره ونگاهش امیدواری ونشاط بجوشد .دوست خوب کیمیا است .

زندگی به خوردن و خفتن وراه رفتن نیست . زندگی حقیقی آن است که در جست و جوی دانش ویا کار مفید وسازنده بگذرد . کسی در زندگی موفَق است که اکنون وفرصت حال را در یابد و همیشه فکر کند که بهترین فرصت من امروز است .

یکی از موفقـیَت های اسلا م این است ملل مختـلف با زبان ها وفرهنگ های گونا گون آن را پذیرفته اند وهر یک به سهم خود خدماتی کرده اند .

ایرانیان خدمات شا یانی به اسلام کرده اند وآن خدمات از روی صمیمیَت و اخلاص وایمان بوده است .

امام خمینی پس ازپیروزی  انقلاب بیش ا ز ده سال ، رهبری کشور را بر عهده داشت .  هیچ گاه قدرت اورا از یاد خدا محبّت مردم غا فل نساخت .

مردم نیز او را از جان ودل دوست می داشتند . او محبوب همهء مسلمانان جهان و مایهء افتخار مردم ایران بود .امام در این دوران در خانه ای ساده زندگی می کرد .

علَا مه جعفری از همان کودکی کنجکاو و دقیق بود از روزی که وارد مدزسه  شده بود کلاس درس را نیز مثل گشت و گذار در صحرا ها و باغ هادوست می داشت . او طبیعت را دوست  داشت و می کوشید از زیبایی های آن لذَ ت ببرد .گاه دقایق طولانی به یک گل خیره می شد و نشاط عجیبی احساس می کرد . واز اینکه کسانی با خشونت سعی می کردند طبیعت زیبا وآرام را بر هم بزنند رنج می برد .

با نگاه کنجکاوانه و تشنه، به درس بزرگ طبیعت می نگریستم. گوش می دادم، چشم می دادم، دل می دادم  و روحم چنان  غرق فهمیدن بودن که از هیجان می لرزید.

پدرم می گوید: « قلب، مهمان خانه نیست که آدم ها بیایند، دوسه ساعت یا دوسه روزی توی آن بمانند وبعد بروند. قلب، لانه ی گنجشک نیست که بهار ساخته شود و در  پاییز باد آن را با خودش ببرد ...»

اسلام، آیین و قانونی است که متعلّق به همه افراد بشر است و بر زبان خاصّی تکیه نمی کند؛ بلکه هر ملّتی با خطّ و زبان خود می تواند  بدون هیچ مانع از آن پیروی  کند. بنابراین اگر می بینید ایرانیان پس از قبول اسلام باز به زبان  فارسی تکلّم کردند،  هیچ جای تعجّب و شگفتی نیست.

آدم آهنی قصّۀ ما هرگز از جواب  دادن به این سوال خسته نمی شد. به موقع می خندید و  پایش را روی زمین می کوبید و به موقع بازویش را تکان می داد و بعضی  اوقات  هم حتی با چشم نارنجی رنگش، موزیانه  چشمک می زد.

کودکان پر نشاط گل بوته ها و نوجوان ها امیدوار ذرّت ها در گوش نسیم ، آمین می گفتند و من با غرور و مهربانی و خشنودی ، باغ و صحرا را تماشا می کردم.

    ساعاتی که در مصاحبت دوستان می گذرد یا برای گردش و ورزش و بازی های تفریحی مصرف می شود، در ردیف اوقات تلف شده،نیست.

     «فرزندان عزیزم ، نامه ی محبّت آمیز شما را قرائت کردم. کاش شما عزیزان مرا نصیحت می کردید که محتاج آنم . امید است با نشاط و خرّمی درس هایتان را خوب بخوانید و اطاعت و خدمت پدران و مادرانتان را غنیمت شمارید و آنها را از خود راضی کنید.»

      پروفسور حسابی ، هر وقت از خواندن و پژوهش فراغت می یافت ، به باغبانی می پرداخت و در زمان مناسب از بیل زدن باغچه و یا خالی کردن آب حوض خانه اش هم پروایی نداشت.

      ایرانیان خدمات بسیار شایانی به اسلام کرده اند و آن خدمات از روی صمیمیّت و اخلاص و ایمان بوده است.

      هنگامی که به این سخنرانی گوش می کردم ، فهمیدم که این شاگردان هرگز چنین روزی را فراموش نخواهند کرد.

  متخصّصان و  دانشمندان جهان مجبور شده اند اعتراف کنند که جوانان ما با پشتوانه ی ایمان و همّت و غیرت، توانسته اند استعداد جوشان و  پنهان خود را آشکار کنند. (ص31)

دوره ی نوجوانی، دوران شور و شوق و شکوفایی است .دوره ای که بزرگترها معمولاَ با حسرت و آه از آن یاد می کنند .  (ص37)

می گویند وقت طلاست ولی بدون تردید وقت از طلا گران بهاتر است ؛زیرا با صرف وقت می توان طلا به دست آورد ولی دقایق تلف شده را  با طلا نمی توان  خرید.   (ص68)                                                                                                                    پروین اعتصامی اوّلین شعر هایش را در هفت یا هشت سالگی سروده است .بعضی از این شعرها به اندازه ای زیبا ، جالب و پر معنا هستند که خواننده را به شگفتی  وا می دارند.   (ص94 )                                                                 

درایران اسلامی ،مسجد نه فقط محلّی برای عبادت خدا و راز و نیاز و نماز ،بلکه محل فرا گیری علم و ادب نیز بوده است . (ص113)

 پس از ظهور اسلام و تشکیل حکومت اسلامی و گرد آمدن ملل گوناکون در زیر پرچم اسلام،تمدّن عظیم و بسیار کم نظیر بوجود آمد. (ص118)

اکنون جمهوری اسلامی ایران که میراث گران بهای اوست ،به دست همهء مردم ایران به ویژه نو جوانان و جوانان سپرده شده تا از آن مانند جان خویش نگهبانی کنند.    (ص135)

-پیامبر گرامی اسلام. هیچ گاه زبانش را به دشنام نمی آلود. بدرفتاری با شخص خود را می بخشید ولی درباره کسانی که به حریم قانون تجاوز می کردند، گذشت و مدارا نداشت. ص 126

-کسی در زندگی موفّق است که اکنون و فرصت حال را دریابد و همیشه فکر کند که بهترین فرصت من امروز است. امروز را به فردا افکندن و به امید آینده نشستن، کار درستی نیست. ص69

-دوستی خوب است که گفتارش درست و رفتارش پسندیده باشد. در دلش ایمان و مهربانی موج بزند و از چهره و نگاهش امیدواری و نشاط بجوشد. دوست خوب، کیمیاست. ص37

-جوان و نوجوان، چشمه ی جوشان نیرو و استعداد است. جوان، یعنی آینده، جوان خوب برای یک کشور، یعنی آیندهء خوب. جوانان و نوجوانان ما اهل فکر کردن، دریافتن و تحلیل کردن هستند. این هم امتیاز دیگری است. ص30

الهی ،دلی ده که درکارتوجان بازیم ؛جانی ده که کارآن جهان سازیم ،دانایی ده که ازراه نیفتیم،بینایی ده تا،درچاه نیفتیم.

ای کمیل،گنجوران مال،مرده اند،گرچه زنده اندودانشمندان،چندان که روزگارپاید،پاینده اند.تن هاشان ناپایداراست ونشانه هاشان دردل هاآشکار.ص27

جوان ونوجوان ،چشمهٴجوشان نیروواستعداداست.جوان،یعنی آینده.جوان خوب برای یک کشور،یعنی آیندهٴخوب.جوانان ونوجوانان مااهل فکرکردن ،دریافتن وتحلیل کردن هستند.ص30

نوشتن به خطّ خوش ویادگیری مهارت های دلنشین هنری وآفریدن نوشته هاوتصاویرزیبا،زندگی راازشکوفه های محبّت وامیدبه آینده ،سرشارمی سازد.ص30

زندگی همین لحظه هاست وازدست دادن فرصت هاجزغصّه واندوه چیزی همراه ندارد.این سخن زیبای نهج البلاغه یادمان باشد:«فرصت هامثل گذ شتن ابرهامی گذرند،فرصت های خوب وعزیز رادریابید».ص70

رابطه ورفتارماباخود،خانواده ودوستان،بسیارمهم است.چون شخصیّت ماراشکل می دهد.دوستی خوب است که گفتارش درست ورفتارش پسندیده باشد.دردلش ایمان ومهربانی موج بزند وازچهره ونگاهش ،امیدواری ونشاط بجوشد.   ص37

نمونه سوالات زبان فارسی 1 همراه با پاسخ تشریحی

الف)نگارش : 5 نمره

1-كدام يك از ويرايش ها مربوط به جنبه هاي دستوري و نگارشي و املايي اثر است؟ 5 /0 نمره

2- عبارت زير را نشانه گذاري كنيد:  5 /0 نمره

پيامبر فرمودند: طلب دانش بر هر مسلماني واجب است

3- كدام يك از انواع نوشته ها بيش تر از هنر مشاهده بهره مند است؟ 5 /0 نمره

4- كلمات و عبارتهاي دشوار و پر تكلف در كدام يك از نوشته ها ديده نمي شود؟5 /0 نمره

5- نوشته اي كه به سوالاتي از قبيل:«امروز چه حادثه ي مهمي برايم اتفاق افتاد؟ يا با چه كساني برخورد داشته ام؟ و غيره... بپردازد ،جز كدام يك از نوشته است؟5 /0 نمره

6-پيام هاي تبريك،جز كدام يك از انواع نامه ها محسوب مي شود؟5 /0 نمره

7- كدام يك از انواع نامه صميمي تر و بي تكلف تر هستند؟5 /0 نمره

8- به جاي واژگان زير برابرهاي مناسب بنويسيد؟ 5 /0 نمره

الف)من غير مستقيم                  ب)مستعمل

9- چرا در نوشتار امروز به كاربردن عبارت«گفته آمد»نادرست است؟5 /0 نمره

10- توصيف،يكي از راه هاي پرورش مطلب است كه در انواع نوشته هاي................  و  .................كاربرد دارد؟5 /0 نمره

ب) زبان شناسي : 4 نمره

1- مهمترين ويژگي زبان انسان چيست؟  1 نمره

2- شكل هاي مختلف زبان را نام ببريد؟5 /0 نمره

3- وظيفه گويش شناسي چيست؟5 /0 نمره

4-رابطه ي معنايي ميان كلمات زيررا بنويسيد؟5 /0 نمره

الف)ورزش و فوتبال                     ب)سرخ و سبز

5- كدام بخش از دستور زبان به بررسي وطبقه بندي نشانه هاي ساده مي پردازد؟5 /0 نمره

6- عبارت « شنيده بودم »جزءِ كدام يك از گروههاي زباني است؟5 /0 نمره

7- كدام يك از سطح هاي جداگانه ي زبان به بررسي معناي انواع تكواژها و جمله ها مي پردازد؟5 /0 نمره

ج)املا و بياموزيم : 3 نمره

1-شكل صحيح كلمه هاي نادرست را ،در جمله هاي زير بنويسيد؟75/0 نمره

الف)پروين اعتصامي شاعره ي متعهد و برجسته ي ايران است.

ب)خبر قبولي دوسنم را تلفناً گفتم

 2- دو مورد از ويژگي هاي املاي تقريري را بنويسيد؟  1  نمره

3- كدام يك از جمله هاي زير نادرست است؟75/0 نمره

الف) من له و عليه كسي صحبت نمي كنم            

 ب) من برله و بر عليه كسي صحبت نمي كنم   

4- املاي كدام يك از كلمات زير نادرست است؟ صحيح آن هارا بنويسيد: 5 /0 نمره

هما سعادت  - حلقه هاي اذكار  - موسم حج گذاري

ج) دستور زبان : 8 نمره

1-  از مصدر « ديدن»ماضي بعيد و مضارع اخباري(سوم شخص مفرد) بسازيد؟5 /0 نمره

2- هسته ي گروه اسمي را در « همين دو كتاب ادبيات فارسي» مشخص كنيد؟25/0 نمره

3- در جمله « عمر شتابان مي گذرد »خبر و صاحب خبر را مشخص كنيد؟5 /0 نمره

4- اجزاي جمله زير را تعيين كنيد؟75/0 نمره

زنبور عسل حشره ي كوچك و مفيد است.

5- كدام يك از اسم هاي زير مركب و كدام مشتق است؟75/0 نمره

كتابخانه / زاغچه / ني لبك

6- اگر واژه ي «گل»هسته ي گروه اسمي باشد آن را با دو وابسته پيشين بنويسيد؟ 5 /0 نمره

7-واژه ي « گل » را با نقش نماهاي حرف ندا و كسره در جمله جداگانه بنويسيد؟5 /0 نمره

8- ضماير را در جمله زير مشخص كرده و نوع آن ها را بنوسيد؟5 /0 نمره

« اي كسي كه به جامه خويش فرو پيچيده اي ،جامه ات را پاكيزه ساز. »

9- دراين دو جمله به جاي ضمير شخصي جدا ،ضمير پيوسته بياوريد؟5 /0 نمره

خواهر ايشان آمده بود و سراغ شما را مي گرفت.

10- درجمله زير قيدها را مشخص كنيد؟5 /0 نمره

الف) اين سلسله سنگ ها ي بزرگ ،كاملاً مشرف ماست.                 

  ب)ديروز هواي تهران گرم بود.

11-نمودار زير را با افزودن گروه اسمي مناسب كامل كنيد؟ 75/0 نمره

    وابسته              هسته             وابسته

صفت مبهم            اسم          صفت بياني ساده

.................        ............       ......................

12- نوع نقش نماها را در جمله زير مشخص كنيد ؟ 25/0 نمره

الف)اي خداي بزرگ، نور ايمان را برقلب ما بتابان              

  ب)  آموزگارت را ديدم

13- دو جمله بسازيد كه در يكي پيوند وابسته ساز « اگر » و در ديگري پيوند هم پايه ساز « اما »به كار رفته باشد؟ 75/0 نمره

14- واژه ي « دلاورانه»را در جمله اي به عنوان قيد به كار ببريد؟5 /0 نمره

15- براي واژه ي « دريا »يك مضاف اليه بنويسيد؟ 5 /0 نمره

 

پاسخنامه زبان فارسي

الف)نگارش

1- ويرايش زباني و ساختاري   

  2- پيامبر فرمودند: «طلب دانش بر هر مسلماني واجب است. »

3- توصيف     

4- ساده نويسي     

5- خاطره نويسي و يادداشت روزانه (يك مورد)     

6- نامه هاي رسمي

7- نامه هاي خصوصي و دوستانه        

8- الف)پوشيده ،به طور غير مستقيم   ب) كهنه ، كار كرده ، استفاده شده

9- زيرا ساختاري آن ها كهن است    

10- زبان علمي و زبان ادبي

ب) زبان شناسي

1- دوساختي بودن آن     

2- گونه ،لهجه ،گويش  

  3- مطالعه و بررسي گويش هاي جغرافيايي و اجتماعي است

4- الف) تضمن                           ب)ترادف     

  5- بخش صرف     

  6- گروه فعلي    

   7- معنا شناسي

ج)املا و بياموزيم :

1- الف) شاعر متعهد                                      ب) تلفني

2- به كمك املاي تقريري: مهارت گوش كردن را كسب مي كنيم/با تلفظ صحيح كلمات و جملات آشنا مي شويم / دقت و حافظه ي خود را تقويت مي كنيم / شنيده ها را بهتر درك مي كنيم / گفتار را به نوشتار تبدل مي كنيم / شنيده ها را درست،زيبا، و خوانا مي نويسيم.(دو مورد)

3- جمله « ب » / آوردن پسوند « بر» قبل از «له  و عليه » نادرست است.   

4-هماي سعادت  /  موسم حج گزاري

ج) دستور زبان :

1- ماضي بعيد: ديده بود / مضارع اخباري : مي بيند

2- كتاب

3- عمر : صاحب خبر (نهاد) / شتابان مي گذرد: خبر

4- زنبور عسل: نهاد / حشره كوچك و مفيد: مسند / است: فعل

5- كتابخانه : مركب / زاغچه : مشتق

6- آن دو گل يا بهترين گل ، آن گل

7- نشانه ندا: اي گل، توزيبايي   / نقش نماي اضافه : برگِ گل بسيار لطيف است

8-  خويش : ضمير مشترك /جامه ات : ضمير شخصي پيوسته

9- خواهر ايشان: خواهرشان / سراغ شما : سراغتان

10- الف) كاملا            ب) ديروز

11- هر گل سرخ

12- اي نشانه ندا   / را نشانه مفعول

13- اگر درس بخواني قبول مي شوي / من به مدرسه رفتم اما آموزگار نيامد

14- سربازان اسلام دلاورانه با دشمن جنگيدند

15- درياي مازندران

 

 

فعل های گذرا و ناگذر:

به جدول زیر توجّه کنید .

به فعلی که با نهاد کامل می شود و نیازی به چیز دیگری ندارد  فعل ناگذرا می گوییم .

*­به جمله ی زیر توجّه کنید . آیا فعل این جمله ناگذر است ؟

ما در کنار دیگر بچّه ها ، زیر سایبان ایستگاه اتوبوس نشستیم .

به نظر شما کوتاه ترین شکل این جمله چگونه خواهد بود ؟

( کدام قسمت های این جمله را می توانیم حذف کنیم ؟ )

ما در کنار دیگر بچّه ها ، نشستیم .

ما زیر سایبان ایستگاه اتوبوس نشستیم .

ما نشستیم .

نتیجه :   فعل این جمله ناگذرا است.

*­ فعل های ناگذر می توانند جمله های دو جزئی ( نهاد + فعل ) بسازند .

* فعل گذرا فعلی است که علاوه بر نهاد به چیز دیگری مثل مفعول ، مسند یا متمم نیاز داشته باشد .

الف ) فعل های گذرا به مفعول :

فعلی که علاوه بر نهاد به مفعول نیاز داشته باشد،گذرا به مفعول است.

                     نهاد + مفعول + فعلِ گذرا به مفعول .

ب ) فعل های گذرا به مسند :

فعل هایی که از مصدر های ( استن ، بودن ، شدن ، گشتن ، گردیدن ) به دست بیایند  جمله های سه جزئی می سازند :                                            

«  نهاد + مسند + فعل اسنادی  »

*­ نکته : در یک جمله ی طولانی که فعل اسنادی دارد ، مسند را چگونه پیدا کنیم ؟

اگر میان نهاد و فعل اسنادی ، با کمک واژه های ( چه یا که ) پرسشی بسازیم ، پاسخ پرسش ما مسند خواهد بود .

یعنی :                        نهـــاد + چـه یا کـه + فعل اسنادی ؟ مسند

هوای بسیاری از مناطق کشور ، این روزها ، پس از باران های نوازش گر بهاری ،جذاب وفراموش نشدنی شده است .

( هوا چه شده است ؟ جذاب و فراموش نشدنی )

آسمانِ شب چادر سیاه بزرگی است که بزرگترین سوراخش ماه است .

گشت غمناک دل و جان عقاب

تمام حاضران در جلسه ی روز سه شنبه اولیایِ دانش آموزانِ پایه یِ سوم بودند .

ج) فعل های گذرا به متمم:

می دانیم که ( حرف اضافه + متمم ) در بسیاری از جمله ها دیده می شود . امّا در بیشتر این جمله ها متمم ها قابل حذف هستند .

متمم های قابل حذف را متمم قیدی می گوییم . مثل

ما درکنار دیگر بچّه ها، زیر سایبان ایستگاه اتوبوس نشستیم .

*­ این جمله،گذرا به متمم نیست چون متممِ آن قابل حذف است .

 *­ اگر نتوانیم متمم را از جمله حذف کنیم ، متممِ جمله  متمم اجباری یا متمم فعل است .                           نهاد + متممِ اجباری + فعل گذرا به متمم .

 پیرمرد ازسخنِ من رنجید .  

 تو به گل می مانی .

 حر به سپاه امام حسین (ع ) پیوست .  

این موضوع درذهن بچّه ها نمی گنجد .

*­ تمرین : ده جمله ی متنوّع از کتاب انتخاب کنید و آن ها را ازنظر گذرا یا ناگذرا بودن فعل بررسی کنید

 *­ بعضی فعل ها به  فعل های آشپزخانه ای معروف هستند .  

مثل ( شکست ، ریخت ، پخت ، سوخت ، برید و ... ) این فعل ها گاهی به شکل ناگذر و گاهی به شکل گذرا به کار می روند . مثل :    

                غذا پخت . ( فعل ناگذر )

 مادر غذا را پخت . ( فعل گذرا به مفعول )

 به این گونه فعل ها فعل های دو وجهی می گوییم .

                     

درس اول
ما هم‌چنان ... / افلاك
لغت1- در جمله‌ي «طاعتش موجب قربت است.» قربت؛ يعني ... نزديكي
2- «تضرّع» ؛ يعني ... : التماس كردن،‌زاري كردن
3- «رواق» ؛ يعني ... : پيشگاه خانه
4- «اجابت» با چه واژه‌اي هم‌معني است؟ پذيرفتن، قبول كردن
املا
5- كدام تركيب‌ها غلط املايي دارند؟ «شهد فايق، نخل باسغ، دست عنابت» باسق، انابت
6- عبارت «واصفان هليه‌ي جمالش به تحيّر منصوب» چند غلط املايي دارد؟ دو (حليه، منسوب)
تاريخ ادبيات
7- «نثر آهنگين» معادل است با ... نثر مسجع
8- ديباچه‌ي گلستان از بهترين نمونه‌هاي ... در ادب فارسي است. تحميديه
9- نثرهاي قديم فارسي به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟ سه دسته (نثر ساده، نثر مسجع و فني، نثر مصنوع و متكلف)
10- «جمال‌الدين عبدالرزّاق» شاعر كدام‌قرن است؟ اواخرقرن‌ششم
آرايه‌هاي ادبي11- در عبارت «فرّاش باد صبا را گفته تا فرش زمرّدين بگسترد.» تركيب مشخص شده چه آرايه‌اي است؟ استعاره
12- مصراع«ابر و باد ومه وخورشيد وفلك»چه‌آرايه‌اي‌دارد؟مراعات‌نظير
13- «دايه‌ي ابر بهاري» چه آرايه‌اي است؟ تشبيه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
14- «سر به جيب مراقبت فرو بردن» ؛ يعني ... : قلب خود را از هرچه غير خدا حفظ كردن
15- «مكاشفت» در اصطلاح عرفاني چيست؟ پي‌بردن به حقايق
16- در مصراع «ايزد كه رقيب جان خرد كرد» رقيب كدام معنا را دارد؟ نگهبان
17- منظور از مصراع «نام تو رقيب نام خود كرد» چيست؟ منظور آمدن نام پيامبر بعد از نام خدا در برخي از آيات است.
18- منظور شاعر از (بي‌نشان) در مصراع «بي‌دل از بي‌نشان چه گويد باز؟» كيست؟ خداوند

---

درس دوم
رزم رستم و اسفنديار
لغت
1- «پوششي كه جنگاوران قديم به هنگام جنگ مي‌پوشيدند.» مترادف با چه واژه‌اي است؟ برگستوان
2- «باد افره» ؛ يعني ... : مجازات
3- در مصراع «خرد را مكن با دل اندر مغاك» مغاك كدام معني را دارد؟ جاي فرو رفته، گودال
4- «مسالمت» ؛ يعني ... : خوش‌رفتاري
تاريخ ادبيات
5- «حماسه» چند زمينه‌ي اصلي دارد؟ چهار زمينه
6- وجود «ديو سپيد و اسفنديار رويين‌تن» بيانگر كدام زمينه‌ي حماسه است؟ خرق عادت
آرايه‌هاي ادبي
7- مصراع «خم‌آورد بالاي سرو سهي» چه آرايه‌اي دارد؟ استعاره
8- بيت «ز سمّ ستوران در آن پهن دشت / زمين شش شد و آسمان گشت هشت» چه آرايه دارند؟‌ اغراق
9- واژه‌هاي قافيه در بيت «به‌سان پلنگي كه بر پشت گور / نشيند برانگيزد از گور شور» چه آرايه‌اي دارند؟ جناس
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
10- «برآن باره‌ي پيل پيكر نشست» ؛ يعني ... : سوار بر اسب بزرگ خود شد.
11- «بر آراي كار» كدام معني را دارد؟ آماده باش
12- معني «مگير» در مصراع «به باد افره اين گناهم مگير» چيست؟ بازخواست مكن
13- «خرد را مكن با دل اندر مغاك» ؛ يعني ... : برخلاف عقل و احساس خود عمل مكن.
14- مصراع «پي پوزش و نام و ننگ آمدم» كدام معني را دارد؟ براي حفظ آبرو آمده‌ام.
15- «زخم سران» ؛ يعني ... : ضربت جنگاوران
16- بيت «من امروز ني بهر جنگ آمدم / پي پوزش و نام و ننگ آمدم» بيانگر چيست؟ صلح‌جويي
17- «...درجنگ از پاي درآمدند.» ؛‌ يعني ... : در جنگ كشته شدند.

---

درس سوم
كمال‌الملك
لغت
1- «مطاع» ؛‌ يعني ... : اطاعت شده
2- «صيانت» به چه معني است؟ نگهداري
3- «شمايل» ؛‌ يعني ... : چهره و صورت
4- «رعشه» كدام معني را دارد؟ لرزش، لرزه
املاء
5- كدام تركيب‌ها املاي نادرست دارند؟ «حسب‌الامر،‌حرف محمل، تجويز اطبّا» : حرف مهمل
تاريخ ادبيات
6- نام اصلي «كمال‌الملك» چيست؟ محمد غفاري
7- «هزاردستان» اثر كيست؟ علي حاتمي
8- «تالار آيينه» از كيست؟ كمال‌الملك
آرايه‌هاي ادبي
9- «يله‌قربان شيرين» چه آرايه‌اي دارد؟ حس‌آميزي
10- «سرچهار تا شاه رو خوردي» چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه
11- «هفت‌خط بودن» كنايه است از ... : نهايت‌نيرنگ‌بازي
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
12- «شما كه پرده از صورت شاه شهيد ساخته‌ايد ...» منظور از «شاه شهيد» كيست؟‌ ناصرالدين‌شاه
13- «از رونق و اعتبار افتاده» هم‌معني با چه واژه‌اي است؟ دِمُده
14- «رب‌ّالنوع وجاهت» به چه معني است؟ الهه‌ي زيبايي
15- واژه‌ي «نظميّه» معادل چه واژه‌ي امروزي است؟ نيروي انتظامي
16- «خودرا در آن متّهم گردانيد» ؛ يعني ... : به شك و ترديد افتاد.
17- «صنايع مستظرفه» ؛ معادل است با : هنرهاي ظريف
18- «ملوك مددكار ملك‌الموت باشند». به چه معني است؟ پادشاهان ستمگر باشند.
19- «خوابي برايش ديدم.» ‌؛ يعني ... : ‌برايش نقشه‌اي كشيدم.
20- «طايفه‌ي طرّاران» چه معني مي‌دهد؟‌گروه دزدان

---

درس چهارم
عناصر داستان / گاو
لغت
1- «چمباتمه زده» ؛‌ يعني ... : چهار زانو نشسته
2- «نفله‌شدن» به چه معني است؟ نابود شدن
3- «نشخوار كردن» ؛ يعني ... : جويدن
4- «چوبي بلند كه اسب‌ها را به دو طرف آن بندند.» معادل كدام واژه است؟ يوغ
تاريخ ادبيات
5- داستان«گاو»ازكدام‌كتاب«ساعدي»گرفته شده‌است؟ عزاداران بَيَل
6- كارگردان فيلم «گاو» كيست؟ داريوش مهرجويي
7- نويسنده‌ي رُمان «كليدر» كيست؟ محمود دولت‌آبادي
8- «دون كيشوت» اثر كدام نويسنده است؟ سروانتس
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- عبارت «اومده كنار استخر، داره خودشو مي‌زنه و گريه مي‌كنه.» چه نوع نثري است؟ نثر شكسته
10- «آفتاب تازه زده بود.» ؛ يعني ... : آفتاب تازه طلوع كرده بود.
11- «شنيدن بو» چه آرايه‌اي است؟ حس‌آميزي
12- «دماغت چاقه» كنايه است از اين كه ... : حالت خوب است.
13- «شلنگ انداختن» ؛ يعني ... : تند دويدن
14- «كدخدا با تحكّم گفت ...» كدام معني را دارد؟ كدخدا با تندي و درشتي گفت.
15- «همه چي رو به راس» ؛ يعني ... : همه چيز آماده است.
16- مهم‌ترين عناصر داستان چند دسته‌اند؟ پنج دسته
17- هسته يا طرح داستان به حوادث داستان ... مي‌بخشد. وحدت هنري

---

درس پنجم
گل دسته‌ها و فلك
لغت
1- «كراهت» ؛ يعني ... : زشت و ناپسند
2- «متولّي» به چه معناست؟ سرپرست
3- «پاپي‌شدن» كدام معني را دارد؟ پي‌گير بودن
4- «سُقلمه» ؛ يعني ... : ضربه با گوشه‌ي مشت
تاريخ ادبيات
5- «مدير مدرسه» اثر كيست؟ جلال آل احمد
6- داستان «گل دسته‌ها و فلك» از كدام كتاب «جلال آل احمد» گرفته شده است؟ پنج داستان
7- آثار«جلال‌آل‌احمد»به‌چند دسته‌ي‌كلي تقسيم‌مي‌شود؟ چهار دسته
آرايه‌هاي ادبي
8- جمله‌ي «باز رفتيم تو نخ گل‌دسته‌ها» چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه
9- در جمله‌ي «گنبد عين تخم‌مرغ خيلي گنده‌اي بود.» مشبه به كدام پاسخ است؟ تخم مرغ
10- «خيلي دل داشت.» كنايه است از ... : جرئت داشت.
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- «چنگ به دل زدن» ؛ يعني ... : جذّاب بودن
12- «گُله به گُله» كدام معني را دارد؟ اين جا و آن‌جا
13- «به صرافت افتادم» ؛ قصد كردم
14- عبارت «زورخونه چه دخلي داره به اين گل‌دسته‌ها» دخل داشتن ؛ يعني ... : ربط داشتن
15- «با قفلش كند و كو كرديم» به چه معني است؟ با قفلش رو رفتيم
16- «محل نگذاشتن» ؛ يعني ... : توجه نكردن
17- «عموي من زورخانه كار بود» زورخانه چه محلي است؟ محل ورزش باستاني
18- آيا «گل‌دسته‌ها و فلك» داستاني نمادين است؟ بلي، تمايل انسان به آزادي را بيان مي‌كند.

---

درس ششم
قاضي بست
لغت
1- «برنشستن» ؛ يعني ... : سوار شدن
2- «نماز پيشين» به چه معناست؟ نماز ظهر
3- «ضيعت» ؛ يعني ... : زمين زراعتي
4- معني «توقيع» چيست؟ امضا
املاء
5- عبارت «بانگ و حزاحز و قريو خواست. امير برخواست.» چند غلط املايي دارد؟ چهار غلط (هزاهز، غريو، خاست، برخواست)
تاريخ ادبيات
6- موضوع اصلي كتاب «تاريخ بيهقي» چيست؟ تاريخ سلطنت مسعود غزنوي
7- نام ديگر «تاريخ بيهقي» چيست؟ تاريخ مسعودي
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
8- «آب نيرو كرده بود.» به چه معناست؟ فشار آب زياد شده بود.
9- جمله‌ي «وهنر آن بود ...» ؛ يعني ... : بخت يار بود.
10- «امير مثال داد.» ؛ يعني ... : اميرفرمان داد.
11- «حلال‌بي‌شبهت باشد.» به‌چه معني است؟ بدون شك حلال است.
12- مفهوم عبارت «پيغامي است سوي بونصر در بابي.» چيست؟ براي بونصر درباره‌ي موضوعي، پيغامي است.
13- «دبير كافي» ؛ يعني ... : دبير لايق
14- «درعهده‌ي اين‌نشوم» ؛ يعني... : مسئوليت اين كار را نمي پذيرم.
15- «اوخداوند ولايت‌است»به‌چه‌معني است؟ او صاحب مملكت است.
16- «حُطام دنيا» كنايه است از ... : مال دنيا
17- عبارت «ورز و وبال اين چه به كار آيد؟ كدام معني را دارد؟ گناه و عذاب اين (كار) چه فايده‌اي دارد.

---

درس هفتم
بيهقي و هنر نويسندگي او
لغت
1- «زعارت» ؛ يعني ... : تندخويي
2- «فتنه‌انگيزي» با چه واژه‌اي مترادف است؟ تضريب
3- در عبارت «موي سر ماليده، زير دستار پوشيده كرده» ماليده به چه معني است؟ مرتب
4- به بيان مقصود در كوتاه‌ترين لفظ و كم‌ترين عبارت، چه مي‌گويند؟ ايجاز
املاء
5- عبارت «بيهقي معلومات و محفوظات فراوان و ذوقي روشن در نويسنده‌گي داشت.» كدام واژه نادرست نوشته شده است؟ نويسندگي
6- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «عنان قلم، مهاورات اشخاص، ‌هبري رنگ» : دو (محاورات ،‌حبري)
تاريخ ادبيات
7- «نثر تاريخ بيهقي» چه نوع نثري است؟ نثر مرسل
8- تاريخ بيهقي در عين حقيقت پژوهي، به چه صورت نوشته شده است؟ رماني گيرا و دل‌چسب
درك مطلب
9- «برخويشتن مي‌ژكيد.» كدام معني را دارد؟ غرولند مي‌كرد.
10- «سخن تمام راندن.» ؛ يعني ... : حق مطلب را ادا كردن
11- مفهوم جمله‌ي «نيك از جاي شدن» چيست؟ از كوره در رفتن.
12- مفرد كلمه‌ي «سجايا» كدام واژه است؟ سجيه
13- «خّلق‌گونه» ؛ يعني ... : كهنه
14- عبارت «اين بوسهل مردي امام‌زاده و محتشم بود.» به چه معني است؟ بوسهل مردي بزرگ‌زاده و داراي شكوه و جلال بود.
15- «گزاف‌گو» ؛ يعني ... : بيهوده‌گو
16- «جبّه‌اي داشت حبري رنگ» ؛ يعني ... : جامه‌اي داشت كبود رنگ
17- «امير از آن جهان آمده،» ؛ يعني ... : امير از مرگ نجات يافته
18- «جامه بگردانيد» ؛ يعني ... : لباس عوض كرد.

---

درس هشتم
داستان داستان‌ها / وقت صحر
لغت
1- «تحجّر» در اصطلاح ... : شكل گرفتن انديشه در ذهن است كه تغيير آن ممكن نباشد.
2- «سطوت» ؛ يعني ... : حشمت، مهابت
3- «استيصال» كدام معني را دارد؟ ناچاري
4- «پيركانا» به چه معني است؟ پيراحمق
املاء
5- كدام تركيب املاي نادرست دارد؟ «تجلّي صفات، فراق ملك، حبّ ذات» فراغ كلمات
تاريخ ادبيات
6- كتاب«داستان‌داستان‌ها»اثركيست؟دكترمحمدعلي اسلامي ندوشن
7- «نوعي نوشته يا نمايش نامه با موضوعي غم‌انگيز» چه نام دارد؟ تراژدي
آرايه‌هاي ادبي
8- «بوته‌ي آزمايش» به كنايه ؛ يعني ... : محك زدن و آزمودن
9- مصراع«كفي‌راد دارد،دلي پر ز داد» چه آرايه‌اي دارد؟جناس/مجاز
10- عبارت«زردشت اورا كمربسته كرده‌است.» چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه

درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- در كتاب «داستان داستان‌ها» نبرد رستم و اسفنديار چه نام گرفته‌است؟ نبرد بر سر آزادي و اسارت
12- اسفنديار نماينده‌ي كدام قشر از اقشار جامعه است؟ دين و دولت
13- «اسفنديار فرتوتي رستم را تحقير مي‌كند» ؛ يعني ... : اسفنديار پيري رستم را تحقير مي‌كند.
14- «تعبيه‌ي زال» كدام معني را مي‌رساند؟ نيرنگ زال
15- چرا رستم غلبه بر اسفنديار را مشكل مي‌داند؟ چون اسفنديار رويين تن است.
16- منظور از «هفت‌خان» چيست؟ هفت مرحله‌ي دشوار در زندگي و جنگ‌هاي رستم
17- «تو اندر زمانه رسيد نوري« ؛ يعني ... : تازه به دوران رسيده‌اي
18- «كي راد دارد دلي پر ز داد» كدام معني را دارد؟ بخشنده و دادگر است.

---

درس نهم
خون خورشيد / بانگ جرس
لغت
1- «اشاعه» به كدام معني است؟ پراكنده ساختن
2- «شمشير آخته» ؛ يعني ... : شمشير بيرون كشيده شده
3- «جرس» به چه معني است؟ زنگ
4- «تانّي» ؛ يعني ... : آهستگي
تاريخ ادبيات
5- كتاب «برزيگران دشت خون» اثر كيست؟ پرويز خرسند
6- مجموعه شعر«سرود سپيده» اثر كيست؟ حميد سبزواري
املاء
7- كدام تركيب غلط نوشته شده است؟ «نگاه‌هاي تأثّرآميز، صحابه‌ي بلندپايه، رشته‌اي نامرعي»
آرايه‌هاي ادبي
8- عبارت «پيكار داد بود و بيداد و مبارزه‌ي حق بود و باطل» چه آرايه‌اي را دارد؟ تضاد
9- در عبارت «... چون اختري تابناك و پرفروغ از تاريكي‌هاي گريخت.» كدام ركن تشبيه حذف شده است؟ مشبه
10- مصراع«دل‌برعبور از سرخار وخاره‌بنديم.»چه‌آرايه‌اي‌دارد؟جناس
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- «پا در ركاب‌داشتن»به‌چه‌معني‌است؟آماده‌ي هجوم و حمله شدن
12- «وادي اَيمن» كدام سرزمين است؟ فلسطين
13- «كليم‌ا...» لقب كدام پيامبر است؟ موسي
14- در مصراع «مقصد ديار قدس همپاي جلودار» منظور از «جلودار» كيست؟ امام‌خميني
15- مفرد واژه‌ي «صحابه» چيست؟ صاحب
16- «صديق» ؛ يعني ... : كسي كه بسيار راست مي‌گويد.
17- «بانگ‌رحيل» به‌چه‌معني است؟ فراخوان براي رفتن به كوچ كردن
18- منظور از كلمات مشخص شده چيست؟ «وادي پر از فرعونيان و قبطيان است.» اسرائيليان

---

درس دهم
تپه‌ي برهاني / باغ نگاه
لغت
1- «محمل» ؛ يعني ... : كجاوه
2- «نسق» به چه معني است؟ نظم و ترتيب
3- «اهل مروّت» ؛ يعني ... : جوان مردان
4- «وداع» به چه معني است؟ خداحافظي و بدرود

املاء
5- كدام‌تركيب‌غلط‌املايي‌دارد؟ «ناحيه‌ي شقيقه، صداي اضطراب‌آور، حرب احد» اضطراب‌آور
تاريخ ادبيات
6- كتاب «روضه‌ي خلد» اثر كيست و در چه قرني نوشته شده است؟ مجدخوافي، قرن هشتم
آرايه‌هاي ادبي
7- كدام تركيب تشبيه نيست؟ «شراب فرقت، باغ نگاه، موج فروخفته» : موج فروخفته
8- در مصراع «صبح، دو مرغ رها / بي‌صدا، صحن دو چشمان تو را ترك كرد.» دو مرغ رها چه آرايه‌اي دارد؟ استعاره
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- «به‌آخر خط رسيده‌ايم» ؛ يعني ... : مرگ‌ونابودي ما حتمي‌است.
10- «هوا گرگ‌و ميش بود.» به چه معني است؟ صبح بسيار زود بود.
11- منظور از «لب ديوار دل» چيست؟ چشم
12- «پاتك» ؛‌ يعني ... : ضد حمله
13- «يك در حرب اُحد بود» ؛ يعني ... : شخصي در جنگ اُحد شركت كرده بود.
14- «آب برداشتم و گرد تشنگان مي‌گشت.» در كدام واژه «حذف» صورت گرفته است؟ مي‌گشت (مي‌گشتم)
15- «تناول كردن» به چه معني است؟ خوردن
16- «انهدام نيرو» چه معنايي دارد؟ نابودكردن نيروي دشمن
17- «دوران‌هشت‌ساله‌ي‌دفاع‌مقدس»اشاره‌به‌چيست؟جنگ‌ايران وعراق

---

درس يازدهم
ترانه‌ي من
لغت
1- «كژخيم» ؛ يعني ... : بدرفتار، كژرفتار
2- «رايزنان» به چه معني است؟ مشاوران
3- «كسي كه پيشاپيش قافله با زوار حركت مي‌كند و آواز مي‌خواند.» هم معني با چيست؟ چاووش
4- راهب در جمله‌ي «تزار به راهب كمك كرد تا جامه‌ي مرد زخمي را درآورد.»كيست؟ عابدمسيحي / ترساي پارسا و گوشه‌نشيني
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «محتاج مردم، پيش‌آمد نامناسب، جامه‌اي ژنده» : پيشامد نامناسب
تاريخ ادبيات
6- «مكبث» اثر كدام شاعر است؟ ويليام شكسپير
7- «جنگ و صلح» را چه كسي نوشته است؟ لئون تولستوي
8- سروده‌هاي كوتاه شكسپير چه نام دارد؟ غزلواره
آرايه‌ها
9- در عبارت «تزار مثل مار چنبر زد و به‌خواب رفت» وجه شبه چيست؟ چنبرزدن و حلقه‌شدن
10- «مشبه» در جمله‌ي «همانند امواج، دقايق عمر ما نيز به‌سوي فرجام خويش مي‌شتابند.» چيست؟ دقايق عمر

درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- مضمون «غزلواره‌هاي شكسپير» چيست؟ عشق و ستايش جواني و مسائل اخلاقي
12- «خسوف‌هاي كژخيم» ؛ يعني ... : حوادث ناگوار
13- «تزار» كيست؟ لقب پادشاهان روسيه در قديم
14- «تزار جامه‌ي ‌ژنده ‌پوشيد.» به ‌چه ‌معني ‌است؟ تزارجامه‌ي كهنه پوشيد.
15- «در فرزانگي نام‌آور بود.» ؛ يعني ... : به خردمندي معروف بود.
16- «زمان فرّه جواني را مي‌پژمرد.» ؛‌ يعني ... : گذشت روزگار شكوه جواني را از بين مي‌برد.
17- جمله‌ي«با راهبي‌راي‌زند» به چه معني است؟ با راهبي مشورت كند.
18- در شعر «ولادت كه روزگاري از گوهر نور بود...» چرا ولادت گوهر نور است؟ چون آفرينش انسان مقدس است.
19- «زبان» شكسپير در غزلواره‌ها چگونه است؟ روان‌و ساده با تصاوير بديع و زيبا
20- «لئون تولستوي» متعلق به چه قرني است؟ نوزدهم

---

درس دوازدهم
ققنوس / چشم به راه
لغت
1- «متقاعد كردن» ؛ يعني ... : مجاب كردن
2- «بديع» در جمله‌ي «اين آشيانه آن قدر بديع بود كه ...» به چه معني است؟ نو و تازه
3- «ثقبه» ؛ يعني ... : سوراخ كوچك
4- «طرفه» در مصراع «هست ققنوس طرفه مرغي دلستان» چه معني مي‌دهد؟ شگفت‌آور
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «اضغاث احكلام، غليه‌ي حلوا، مالك دوذخ» : قليه‌ي حلوا، مالك دوزخ
6- مجموعه‌ي«ماه‌نو ومرغان‌آواره»اثركدام‌شاعراست؟رابيندررانات تاگور
تاريخ ادبيات
7- «اخلاق الاشرف» اثر كيست؟ عبيد زاكاني
8- «منطق‌الطّير» از كدام شاعر است؟ عطّار نيشابوري
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- اگر كلمه‌اي جز معني اصلي، نشانه و مظهر معاني ديگر قرار گيرد، به آن چه مي‌گويند؟ نماد
10- «ققنوس» نماد چيست؟‌ هويّت و موجوديّت يك ملت
11- «نسلش منقرض شده است.» ؛ يعني ... : نسلش از بين رفته است.
12- «ادب غنايي» در چند شكل مطرح شده است؟ چهار شكل
13- «بث الشكوي» به چه معني است؟ گله و شكايت
14- «مدتي اندك چون چشم به هم زدن» با چه واژه‌اي هم معني است؟ لمحه
15- «به سخره گرفتن» ؛ يعني ... : به بيگاري گرفتن، ريشخندكردن
16- مفهوم بيت «هركه در اين بزم مقرب‌تر است/ جام بلا بيشترش مي‌دهند.» چيست؟ هر كس در اين دستگاه بيشتر مورد توجّه است، بيشتر عذاب مي‌كشد.
17- كتاب «ويس و رامين» از كدام نوع ادبيات است؟ ادب غنايي
18- مفرد واژه‌ي «اكابر» چيست؟ اكبر

---

درس سيزدهم
اميد ديدار / آفتاب وفا
لغت
1- «فرقت» ؛ يعني ... : دوري
2- «خليدن» به چه معني است؟ مجروح شدن
3- «ديدار» در مصراع «چوبينم دوست را يك روز ديدار» به چه معني است. چهره
4- «چه مايه» در مصراع «چه مايه غم خورد تا گل برآرد» چه معني‌اي دارد؟ به مقدار زياد
املاء
5- در كدام تركيب غلط املايي وجود دارد؟ «سبز و نقض، عود و صاج، بانگ طرب» : سبز و نغز، عود و ساج
تاريخ ادبيات
6- چه داستاني است كه بازمانده‌ي يك داستان كهن و عاشقانه‌ي ايراني است؟ ويس و رامين
7- فخرالدين اسعد گرگاني در كدام قرن مي‌زيسته است؟ قرن پنجم
8- «حسّان‌العجم» لقب كدام شاعر است؟ خاقاني
آرايه‌هاي ادبي
9- قافيه‌ي بيت «نه شاخش خشك گردد روز سرما / نه برگش زرد گردد روز گرما» چه آرايه‌اي دارد؟ تضاد، جناس
10- بيت «اگر چه تلخ باشد فرقت يار / در او شيرين بود اميد ديدار» چه آرايه‌اي دارد؟ تضاد
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- بيت «نبيني باغبان چون گل بكارد / چه مايه غم خورد تا گل برآرد» بر چه امري تأكيد دارد؟ تلاش و كوشش
12- آثار «فخرالدين اسعدگرگاني» در شمار كدام نوع ادبيات است؟ ادبيات غنايي
13- «تميار ديدن» ؛ يعني ... : درد و رنج بردن
14- «نامه‌ي سر به مهر» به چه معني است؟ نامه‌ي سربسته
15- «پيك بسته قبا» ؛ يعني ... : پيك مخصوص
16- «عود و ساج» چيست؟ نوعي درخت
17- «پيراستن» ؛ يعني ... : زدودن، زينت دادن
18- «رغم» در اصل ؛ يعني ... : به خاك آلودن بيني

---

درس چهاردهم
پروانه‌ي بي‌پروا / سخن
لغت
1- «گران‌جان» ؛ يعني ... : نادان، فرومايه
2- «مضيف» ؛ يعني ... : مهمان‌خانه
3- «غازه» به چه معني است؟ گلگونه
4- «آوازه‌شدن» ؛ يعني ... : مشهور شدن
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «حقّه‌ي زر، حوضه‌ي ادبيات، شكفته‌گي روح» : حوزه‌ي ادبيات، شكفتگي روح
تاريخ ادبيات
6- «مصيبت‌نامه» اثر كيست؟ عطار نيشابوري
7- نام ديگر كتاب «منطق‌الطير» چيست؟ مقامات‌الطيور
8- كدام اثر عطار نيشابوري به نثر است؟ تذكرة‌الاوليا
آرايه‌هاي ادبي
9- «پاي كوبان» در مصراع «پاي كوبان بر سر آتش نشست.» چه آرايه‌اي است؟ كنايه
10- در مصراع «سرخ شد چون آتشي اعضاي او» وجه شبه چيست؟ سرخي
11- كلمات قافيه در بيت «دست دركش كرد با آتش به هم / خويشتن گم كرد با او خوش به هم» كدامند؟ آتش، خوش
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
12- در «منطق‌الطير» عاشق حقيقي چگونه تصوير شده است؟ به شكل پروانه‌اي كه از آتش پروا ندارد.
13- مصراع «بازگشت و دفتر خود بازكرد» به چه معني است؟ برگشت و آن چه ديده بود شرح داد.
14- در منطق‌الطير پرندگان براي ديدن «سيمرغ» چند مرحله را طي مي‌كنند؟ هفت مرحله
15- «در كاربودن» ؛ يعني ... :‌كارآزموده بودن
16- غزل‌هاي«مولانا»دركدام‌حوزه‌ي‌ادبيات قرار مي‌گيرند؟ ادب غنايي
17- منظور از «گوهر گوينده» چيست؟ نفس ناطقه‌ي انسان
18- «نقصان‌به‌ملك‌رسيد.» ؛ يعني ... كم و كاستي به مملكت راه يافت.

---

درس پانزدهم
كبوتر طوقدار / از ماست كه بر
لغت
1- «متصيّد» ؛ يعني ... : شكارگاه
2- «جال» به چه معني است؟ تله و دام
3- «مطوقّه» چه معني مي‌دهد؟ طوقدار
4- «مظاهرت» ؛ يعني ... : پشتيباني
املاء
5- عبارت «در وقت فراق موافقت اولي‌تر، والّا تاعنان مجال وقيئت يابند.» چند غلط املايي دارد؟ سه (فراغ، طاعنان، وقيعت)
6- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «مواجب صيادت، موالات تو، مرغزاري نزه» : مواجب سيادت
تاريخ ادبيات
7- اصل كتاب «كليله و دمنه» به كدام كشور تعلق داشته است؟ هندوستان
8- مترجم «كليله و دمنه» به زبان عربي كيست؟ ابن مقفع
9- «ناصرخسرو قبادياني» در سرودن چه نوع شعري، شهرت دارد؟ قصيده
آرايه‌هاي ادبي
10- در جمله‌ي «پرزاغ چون دم طاووس نمودي» كدام ركن تشبيه موجود نيست؟‌
11- در مصراع «درفشان لاله در وي چون چراغي» مشبه كدام واژه است؟ لاله
12- درمصراع «امروز همه روي جهان زير پر ماست.» قسمت مشخص شده چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
13- «اختلاف صيادان آن جا متواتر» ؛ يعني ... : صيادان به آن‌جا رفت و آمد بسيار داشتند.
14- «اين مرد را كاري افتاده است.» به چه معني است؟ اين مرد در صدد انجام دادن كاري است.
15- «به تگ ايستاد» چه معني مي‌دهد؟ شروع به دويدن كرد.
16- «در ضبط آوردن» ؛ يعني ... : گرفتن
17- مفهوم «هريك خود را مي‌كوشيد» چيست؟ هر يك براي رهايي خود تلاش مي‌كرد.
18- «سر خويش گرفت» ؛ يعني ... : دنبال كار خود رفت.
19- مفهوم «راه بتافتند.» چيست؟ تغيير جهت دادند.
20- مفهوم جمله‌ي «اهمال جانب من جايز نشمري» چيست؟ در حق من سستي و سهل‌انگاري نمي‌كني.

---

درس شانزدهم
نوروز/ زاغ و كبك
لغت
1- «متقارب» ؛ يعني ... : نزديك شونده
2- «مكاس» مي‌كرد» به چه معني است؟ چانه مي‌زد.
3- «راغ» چه معني مي‌دهد؟ صحرا، بيابان
4- «فتوّت» ؛ يعني ... : جوان‌مردي
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «تمدّن مصنوعي، سروش احورامزدا، صحيفه‌ي عالم» : اهورامزدا
تاريخ ادبيات
6- درون مايه‌هاي مثنوي «هفت‌اورنگ» چيست؟ عرفاني و اخلاقي
7- كدام كتاب را «جامي» به تقليد از گلستان سعدي نوشته است؟ بهارستان
8- كتاب «روضه‌ي خلد» اثر كيست و در چه قرني نوشته شده است؟ مجدخوافي، قرن ششم
آرايه‌هاي ادبي
9- مصراع«رخت‌خود ازباغ به‌راغي‌كشيد»چه‌آرايه‌اي‌دارد؟كنايه،جناس
10- «ارابه‌ي بي‌رحم زمان» چه آرايه‌اي را به وجود آورده است؟ تشبيه، تشخيص
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- مفهوم‌ مصراع «عرضه ده ‌مخزن پنهان‌ كرده» چييست؟ نشان‌دهنده‌ي گنج‌هاي پنهان كوه
12- «رفت به شاگردي رفتار او» ؛ يعني ... : از او تقليد كرد.
13- «نارده كبك» به چه معني است؟ كبك كمياب
14- در بيت «عاقبت از خامي خود سوخته / رهروي كبك نياموخته» چه امري نكوهش شده است؟ تقليد
15- «پايمردي» ؛ يعني ... : شجاعت
16- در عبارت «اين فرزند فراموشكار، مادر خويش را از ياد مي‌برد.» منظور از «مادر» چيست؟ طبيعت
17- «جريده‌ي عالم» ؛ يعني ... : ‌جهان و روزگار
18- «امهال اين، دور از فتوّت» كدام معني را دارد؟ به تعويق انداختن اين دور از جوان مردي است.

---

درس هفدهم
هجرت / آفتاب پنهاني
لغت
1- «سترگ» ؛ يعني ... : زورمند، بزرگ جثه
2- «حرمان» به چه معني است؟ نوميدي
3- «تذرو» چه معني مي‌دهد؟ قرقاول
4- «آيينه» نماد چيست؟ صفا و پاكي
تاريخ ادبيات
5- «رجعت سرخ ستاره» اثر كيست؟ علي معلّم
6- «دري به خانه‌ي‌خورشيد» ازكدام نويسنده است؟ سلمان هراتي
7- كتاب «تنفس صبح» اثر كيست؟ قيصر امين‌پور
آرايه‌هاي ادبي
8- مصراع «بيا كه ياد تو آرامشي است طوفاني» چه آرايه‌اي دارد؟ متناقض‌نما
9- مصراع «هابيليان بوي قيامت مي‌شنيدند» چه آرايه‌اي دارد؟ حس‌آميزي
10- در مصراع «عالم ثناگوي جلال همّت او»، كدام واژه «مجاز» است؟ عالم
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- در مصراع «برخفته‌ي شب، شبروي بيدار ديدم» منظور از «شبرو» كيست؟ امام‌خميني
12- «شوكت ديرينه» در مصراع «از روزن شب، شوكت ديرينه ديده» به چه معني است؟ گذشته‌ي درخشان اسلام
13- «تويي كه در سفر عشق خط پاياني» ؛ يعني ... : پايان بخش خط انبياء‌و اولياء هستي
14- مصراع «تو از حوالي اقليم هركجاآباد» به چه معني است؟ تو به سرزميني تعلق داريد كه همه‌جايش آباد است.
15- منظوراز«اين‌فصل»درمصراع«اين فصل را با من بخوان...»چيست؟ كتاب انقلاب
16- «پلك‌دل پريدن» اعتقادي‌است عاميانه به‌معني... : آمدن‌ميهمان

---

درس نوزدهم
نياز روحاني / چشم‌هاي
لغت
1- «جولاهه» به چه معني است؟ بافنده، نساج، عنكبوت
2- «جولان دادن» ؛ يعني ... : تاخت و تاز كردن
3- «هَزار» در مصراع «آواي خوش هزار تقديم تو باد» چه معني مي‌دهد؟ بلبل
4- «گدازه» ؛ يعني ... : پاره‌ي آتش
تاريخ ادبيات
5- كتاب «اسرارالتوحيد» اثر كيست؟ محمد منّور
6- مجموعه شعر «سفر سوختن» اثر كيست؟
7- وزن رباعي معادل است با ... : لاحول ولا قوة الّا بالله
8- معروف‌ترين شاعر رباعي‌سرا كيست؟ خيام نيشابوري
آرايه‌هاي ادبي
9- «اگر شاعر دليلي غير واقعي، اما شاعرانه بياورد.» از چه آرايه‌اي استفاده كرده است؟ حسن تعليل
10- «گل زخم» چه آرايه‌اي دارد؟ تشبيه
11- «چشم به راه بودن» چه‌آرايه‌اي است؟ كنايه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
12- «قدمت تاريخ» ؛ يعني ... : كهنگي و ديرينگي تاريخ
13- گزارش نويسنده «از زندگي، حالات و احساسات خويش» چه نام دارد؟ حسب حال
14- «بردوش زمانه‌لحظه‌ها سنگين بود» ؛ روزگار به سختي و به كندي مي‌گذشت.
15- «به پاس يك دل ابري» ؛ يعني ... : به خاطر يك دل‌گرفته
16- مفهوم مصراع «خورشيد و زمين و آسمان غمگين بود» چيست؟ طبيعت عزادار بود.
17- از جمله مفاهيم محوري انقلاب اسلامي كدام است؟ عشق و شهيد و شهادت
18- «پاي بدان گو فرو برده» ؛ يعني ... : پاي خود را درون گودال فروبرده بود.

---

---

درس بيست و يكم
بخوان
لغت
1- «علق» ؛ يعني ... : خون غليظ
2- «امم» به چه معني است؟ امت‌ها
3- «قيّه كشيدن» چه معني مي‌دهد؟ جيغ كشيدن به هنگام جشن
4- «مراوده» ؛ يعني ... : با كسي رفت و آمد داشتن
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «كوه‌هاي عبوس،‌كوه حرا، علايم حياط» : علايم حيات
تاريخ ادبيات
6- كتاب «پيامبر» اثر كيست؟ زين‌العابدين رهنما
7- در نوشتن كتاب «پيامبر» از چه شيوه‌اي استفاده شده است؟ توصيف و داستان‌نويسي
آرايه‌ها
8- در عبارت «در همين كوه تاريكي و روشنايي طبيعت پررنگ‌تر است.» چه آرايه‌اي وجود دارد؟ تضاد
9- عبارت «تمام سنگ‌ها حالت استماع دارند،‌گوش مي‌كنند و منتظرند.» چه آرايه‌اي وجود دارد؟ تشخيص
10- «وجه شبه» در اين عبارت چيست؟ «روحش به سان كبوتري كه به اضطراب افتد تكان خورد.» تكان خوردن
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- در عبارت «مكه يك كوه تاريخي دارد و اين كوه يك آشناي صميمي» آشناي صميمي كيست؟ حضرت محمد(ص)
12- كتاب‌هايي كه درباره‌ي زندگي پيامبر نوشته شده است، چه نام‌ دارد؟ سيره
13- در عبارت «اين كوه روحي پيدا كرده بود كه مي‌خواست منشأ آيين نويني بشود.» دين اسلام
14- بيت «نگار من كه به مكتب نرفت و خط ننوشت / به غمزه مسئله آموز صد مدرّس شد» كدام ويژگي حصرت محمد (ص) را بيان مي‌كند؟‌امّي بودن
15- منظور از «رستاخيز موعود» چيست؟ روز قيامت
16- مفرد واژه‌ي «قوافل» چه واژه‌اي است؟ قافله
17- در عبارت «رمه‌ها از ان عبور مي‌كنند و غباري افشان مي‌نمايند.» افشان به چه معني است؟ پراكنده
18- «ابديت» ؛ يعني ... : جاودانگي
19- «مي‌ديد او در بند خودش نيست.» به چه معني است؟ مي‌ديد او به فكر خودش نيست.
20- مفرد كلمه‌ي «كاينات» چيست؟ كاينه

---

درس بيست و دوم
بوي جوي موليان / ملك
لغت
1- «مباهات» به چه معني است؟ فخر كردن
2- «گرده» ؛ يعني ... : نان و خوراكي
3- «ايما» به چه معني است؟ اشاره كردن
4- در مصراع «پيش صاحب نظران ملك سليمان باد است.» صاحب‌نظران به چه معني است؟ عارفان و پارسايان
املاء
5- كدام‌تركيب غلط املايي دارد؟ «حياط دربست، اتاقكي محسور، خبر انتساب» : اتاقكي محصور، خبر انتصاب
تاريخ ادبيات
6- اصل كتاب «سندباد نامه» از كدام كشور بوده است؟ هندوستان
7- «سند بادنامه» اثر كيست؟ ظهيري سمرقندي
8- كتاب «بخاراي من،‌ايل من» از كيست؟ محمدبهمن بيگي
آرايه‌هاي ادبي
9- در مصراع «همچو نرگس بگشا چشم و ببين كاندرخاك...» نرگس نماد چيست؟ چشم
10- عبارت «ازشنيدن اسم‌شهر قند در دلم آب‌مي‌شد.» چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- «اسبي كه رنگ او ميان زرد و بور باشد.» هم معني با چه واژه‌اي است؟ كرند
12- عنوان درس «بوي جوي موليان» از كدام شاعر گرفته شده است؟ رودكي
13- «از وجه زاد و توشه» ؛ يعني ... : براي خوراك سفر
14- «خيمه‌ي انسان مزن بر در اين كهنه رباط» به چه معني است؟ به اين دنيا دل مبند.
15- ذكر نام‌شاعر درپايان شعر در اصطلاح چه ناميده مي‌شود؟ تخلّص
16- «مادرت را اعانت مي‌كردم.» ؛ يعني ... : به مادرت كمك مي‌كردم.
17- معناي كنايي «آب خوش از گلويش پايين نمي‌رود.» چيست؟ با خوشي و راحتي زندگي نمي‌كند.
18- در جمله‌ي «از ترقّي عدليه چشم پوشيدم.» عدليه به كدام اداره گفته مي‌شد؟‌دادگستري
19- «برجستگي جلو زين اسب كه از چوب، شاخ يا فلز سازند مترادف است با ... : قاچ زين

---

درس بيست و سوم
اقليم عشق
لغت
1- «مضيق» به چه معناست؟ تنگنا
2- «عين اليقين» ؛ يعني ... : يقيني كه از ديدن حاصل شود.
3- «فرقدان» به چه معني است؟ دو ستاره در صورت فلكي دب اكبر
4- «زنّار» ؛ يعني ... : كمربندي كه زردشتيان و مسيحيان به كمر مي‌بستند تا از مسلمانان شناخته شوند.
املاء
5- در بيت «قصد ايشان نهفته اصراري است / كه به ايماكنندگان اظهار» كدام واژه غلط نوشته شده است؟ اسرار
تاريخ ادبيات
6- عمده شهرت «هاتف اصفهاني» به چيست؟ ترجيع‌بند عرفاني
7- «هاتف اصفهاني» شاعر كدام دوره است؟ افشاريان و زنديان
آرايه‌هاي ادبي
8- كدام تركيب «تشبيه» است؟ «چشم دل، اقليم عشق، پاي اوهام» : اقليم عشق
9- مصراع «مرد راهي اگر بيا و بيار» چه آرايه‌اي دارد؟ جناس
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
10- «ترجيع‌بند» چگونه قالب شعري است؟ چند بخش است كه هر بخش قافيه‌ي جداگانه‌اي دارد،‌بيتي فاصله‌ي بندها تكرار مي‌شود.
11- در مصراع «برهمه اهل اين زمين به مراد...» منظور از اهل اين زمين، چه كساني هستند؟ عاشقان
12- «هاتف اصفهاني» در غزل پيرو كيست؟ سعدي و حافظ
13- «سرگران» ؛ يعني ... : بي‌اعتنا
14- «ملك‌لامكان» به‌چه سرزميني گفته مي‌شود؟ گستره‌ي فرمان‌روايي خداوند
15- «اولي‌الابصار» به چه معني است؟ دانايان
16- بيت «باريابي به محفلي كان‌جا / جبرئيل امين ندارد بار» به كدام رويداد اشاره دارد؟ معراج پيامبر
17- معناي‌بيت«شودآسان زعشق كاري‌چند/كه‌بود نزدعقل‌بس‌دشوار» چيست؟عشق‌كارهايي راكه عقل‌نمي‌تواند انجام دهد،‌انجام مي‌دهد.

---

درس بيست و چهارم
موسي و شبان
لغت
1- «نمط» ؛ يعني ... : روش
2- «چارق» به چه معني است؟ كفش چرمي
3- «عتاب» به چه معني است؟ سرزنش، ملامت
4- «فصل كردن» ؛‌يعني ... : جداكردن
تاريخ ادبيات
5- قصه‌ي «موسي و شبان» از كدام دفتر مثنوي است؟ دفتر دوم
6- آموزه‌هاي‌عرفاني«مثنوي‌معنوي»درچه‌قالبي‌بيان شده است؟ تمثيل
آرايه‌هاي ادبي
7- «ژاژ خاييدن» چه آرايه‌اي است؟ كنايه
8- دو واژه‌ي (حلق و خلق) نسبت به هم چه آرايه‌اي دارند؟ جناس
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- در مصراع «آفتابي را چنين‌ها كي رواست» منظور از (آفتاب) كيست؟ خداوند بزرگ
10- «هر كسي را اصطلاحي داده‌ام» ؛ يعني ... : به هر كس شيوه‌اي آموخته‌ام.
11- در مصراع «در حق او مدح و در حق تو ذم» منظور شاعر از «او و تو» كيست؟ چوپان، موسي
12- در مصراع «ملت عشق از همه دين‌ها جداست.» ملت در كدام معني به كار رفته است؟ عقيده و مذهب
13- در مصراع «من نكردم امر تا سودي كنم.» امر به چه چيزي منظور نظر است؟ عبادت
14- «با كي اَستَت» ؛ يعني ... : با چه كسي سخن مي‌گويي.
15- «فُشار» ؛ يعني ... : سخن بيهوده
16- «آفتابي را چنين‌ها كي رواست» به چه معني است؟ چنين چيزهايي لايق خداوند نيست.
17- «دهان دوختن» كنايه است از ... : سكوت كردن
18- «گران جاني» به چه معني است؟‌ تنبلي و سستي در عبادت
19- عبارت «خون شهيدان را ز آب اولي‌تر است» به چه معني است؟ شهيد در خون تپيده به غسل نياز ندارد.
20- مصراع «عشق را درياي غم، غم‌ناك نيست.» ؛ يعني ... : عشق از درياي غم، ترس و هراسي ندارد

 

---

شبنم عشق
لغت
1- «سُفت» ؛ يعني ... : دوش، كتف
2- «طين» به چه معني است؟ گِل
3- «پنهان كردن حقيقت» معني چه واژه‌اي است؟ تلبيس
4- «جنيبت كش» ؛ يعني ... : ميرآخور
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «خزانه‌ي غيب، تفرّص كردن، خطاب عزّت» : ‌تفرس كردن
تاريخ ادبيات
6- اثر «نجم‌الدّين دايه» چيست؟ مرصادالعباد
7- نجم‌الدّين دايه از عرفاي قرن ... است. هفتم
آرايه‌هاي ادبي
8- كدام تركيب «تشبيه» نيست؟ «شبنم عشق، ابر كرم، خاك آدم» خاك آدم
9- «خاك تن در نمي‌دهد.» چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه
10- «يك قبضه خاك» ؛ يعني ... : مشتي خاك
11- «وسايط گوناگون در هر مقام بركار كرد.» ؛ يعني ... : در ساختن هرچيز از واسطه‌ و وسيله‌اي استفاده كرد.
12- مفهوم مصراع «اي به ازل بوده و نابوده ما» چيست؟ تو هميشه وجود داشته‌اي اما ما نبوده‌ايم.
13- «اعورانه بدو در مي‌نگريست.» به چه معني است؟ با يك چشم او را نگاه مي‌كرد.
14- «اصناف موجودات» ؛ يعني ... : موجودات گوناگون
15- عرفا «بار امانت» را چه دانسته‌اند؟ عشق
16- «تعبيه‌كردن» ؛ يعني ... : نهادن
17- نام «فرشته‌ي وحي» چيست؟ جبرئيل
18- «طوع و رغبت» ؛ يعني ... : اطاعت و ميل
19- معني‌كنايي«انگشت‌تعجّب‌دردندان‌گذاشتن»چيست؟حيران‌ماندن
20- «نقش‌هاي بوقلمون آفرينش» ؛ يعني ... : جلوه‌هاي گوناگون خلقت