اوزبیکچه شعر لر توپلمی

غزل توغریسیده :

غزل عربچه سوزبولیب -عیان عیالی نی سیویش اونگه عاشق مناسب ده بولیش دیر.شرق ادبیاتی ده اینگ کینگ ترقلگن لیریک ژنر " غزل" اتمه سی دستلب 6-7 ینچی عصرده عرب شعریتی ده پیدا بولگن سونگ اورته آسیا و شرق خلق لری ادبیات لریگه اوتیب 13-14 ینچی عصرلریده توله شکل لنگن حجمی 3بیت دن 19 بیت گه چه تعین قیلیب بیلگی له نگن 21-28 بیت لی غزل نمونه سی هم اوچریدی.غزل توزی لیشی گه کوره 4 مستقل تورگه اجره له دی مستقل بیت لردن توزیل گن (پراگنده)غزل (یکپاره) غزل ( واقعه بند) غزل (مسلسل) غزل معنی جهتدن ایسه عارفانه ,عاشقانه  و رندانه غزل لرگه بولینه دی . اوزبیک ادبیاتی ده غزل نینگ ایلک نمونه لری ربغوزی نینگ " قصه ربغوزی " خوارزمی نینگ "محبت نامه" سی ده اوچریدی کیین چه لیک سیف سرایی , بابر ,سکاکی , حافظ خوارزمی , یوسف امیری ,گدایی ,نادم,لطفی ,مونس ,آگهی ,مقیمی ,فرقت,عوض اوتر و باشقهایجادیده رواجلنتیریله دی.   غزل نمونه سی :

گوزليم جــــــــان گوزليم كوز دن اواق هم قيرگه سن

بير دمــــــــي اولتور آلديم گه مرهم زخمم قيرگه سن

باشقه يوره ك ني درد يوق فقط سين كيل بير آلديمگه

سين دن باشــقه لر گوزليم غير عشقم سين قيرگه سن

تغن يوره ك هوسي يوق سين ذكرينگه بير اوزي بس

يوزينگ كورگلي اي نفس بيرگوزليم  سين قرگه سن

 تاپلگنم هم ايتگنــــــــــــم سين  بارليگم هم يوق ليگم 

مشعل ايمانم ميـــــــــــــــــــني منورم سين قرگه سن

مين عاشق بسملينگ من هرپيت مايل سينگه مين من

باشقه لردن غافل مين من اي سرورم سين قرگه سن

ني كوچيم بار برلـــشگني ني وداع ديب كيتيش گني

ني قوت  بار تاخـــته گني اي دلبرم سين قيرگه سن

درد كسل ليگم عــــــــــجب هم قلترمه اسيق ساووق

درد دن ناله مه اي قوياش درمانگرم سين قرگه سن

آنه تیل

آنه تیــل بیلگن کیـشی نینـــگ عزتین قیلگیم کیلور
آنه تیل نی آغزیدین آلتــــــــین بیریب آلگـــیم کیلور


آنه گـــــــــــه بؤلسه محـبت ، آنه تیلده سؤزله شر
سؤزلگن هر بیر کیشی نینـگ حرمتین قیلگیم کیلور


آنه تیل قنچه چوچیک سین هر سؤزینگده بالی بار
سؤزلرینگنی توتیا دیـــــک کؤزیمگه سؤرتگیم کیلور


کیم که یازســه آنه تیلده بیر قطار شیرین سؤزین
قلمین کؤزیمگه سؤرتیـــــب قوللرین اؤپگیم کیلور


قیسی ایل که آنه تیل گه بیـــــــرسه کتته اعتبار
یؤرتنی کعبه دن آرتیق زیارت قیلـــــــــــگیم کیلور


بابا و اجداد لرین برچــــــــــــه میراثین سقله گن
اؤشه ایل آلدیگه مین باشـــیم بیلن بارگیم کیلور


برچه اؤتمیش بارلیغیدین کؤرکم قؤریلگن اولکه گه
تا تریکمن اوشه یؤرتــــــــده عمرباد قالگیم کیلور


آنه تیل سین بیزگــــــــــه هردایم اولؤغ ذاتدین اولؤغ
شو سببدن اینگ یخشی کوینی سینگه یازگیم کیلور

شاعر : داکتر عزیز فاریابی

هییتینگ قوتلوغ

هییت کیلدی بوگون ای یارجانیم هییتیــــــنگ قوتلوغ

عزیزیم , مونسیم,جان و جهانیم هیتیــــــــنگ قوتلوغ

کییب ینگی کیمنی جان و جهانیم هییتینگ قوتلوغ

خرام ایلـــب سن ای سرو روانیم هیتینگ قوتلوغ

آچیلدی کولگودین لعل لبینگ نینگ غنچه سی گلدیک 

حلاوت باغیده نخل جوانـــــــــــــــیم هییتینگ قوتلوغ

رباب و چنگ دف نی بویله گیل مطرب چالیب تورگن

ترنم ایله سین ای نغمه خوانیم هییتــــــــــــینگ قوتلوغ

چیرایلی وسمه بیرلن ایله دینگ قاش و قباغینــگ نی 

سمنبو ساچی سنبل مهربانیم هییتــــــــــــــینگ قوتلوغ 

سین مهرینگ اورین قلبیم غه آلـــگن انــــــچه مدتدین

سروریم خوشگلیم عشق نهانیم هییتـــــــــینگ قوتلوغ

ساچینگ نینگ تار تاریغه تراغ اورسینگ بولور عالم

معطر سنبل و عنبر فشانیم هییتـــــــــــــــــینگ قوتلوغ

استاد سیف الدین  نوری

کیلدی بهار دوستلریم گل تیرماق کیره ک
قرنداش لر سیز بیلن  صحرا ده کیتماق کیره ک
کونگلینگیز نی پاک قلیب اوتکن ایل درمان قیلب
اوتکن لرنی یاد قلیب گورستان بار ماق کیره ک
پند آلیب اولگان کیشلر دن اوزگه رحم قیلیب
راست بیلن همراه بولیب یلغان دن قاچماق کیره ک
یا اگر سهو خطا بولسه بوگون گذشت قیلیب
اوی بوی یوروب عذر بیلن کورشماق کیره ک
یوزیمیز صاف قلیب کهنه غمدگدان بوگون
قدر قیمت نی توتوب یارو همدم لیک کیره ک
اول عزیز اولگان قرینداشلر بوگون یاد قلیب
آخونیمیز کیلتبریب ختم قرآن قیلماق کیره ک
اول خدانی یاد قلیب درگاه دن رحمت تیلب
یخشی یمان دی کوریب عبرت آلماق کیره ک
هر ساعت توبه دیب سازش قلیب
دین یولیده جان بیریب شهید بولماقلیک کیره ک

شعر : کیچکینتای فاریابلیک سینگلیمیز ( ...) دن

اوچ کون ایمیش بو دنیا نینگ وفاسی

وفا سیدن آرتیق ایرور جفا سی

اونی ایزلب  کیترمن ایسته سه ، ایسته مه سه

یازه من اونگه شعریم ایسته سه، ایسته مه سه

بيلمم كه طبيعت نیگه قويمس بو کوکلم لر نی؟»

کویدرر داغ ده چمن ایسته سه ،ایسته مه سه

آلیب تصمیم قویاش اوغلی،سحربوچولده جنگ ایتسون

کیزیب دشت و دمن لرنی ، مقام ومنصب گه ایتسون

کوتردیم بیعتی اوزم ، آچیق دیر یول کیتکن کیتسون

تانیتدیم کفروایمان دی، قالگن قالسین کیتکن کیتسون

قویاش دن

یوریشینگ

ساووق توپراق دیک دیر و

کوزلرینگ

الوو اوره دی

باید تینگرم دن سوره سم سینی نیمه دن توزتکن دیر.

هیچ پیت خطینگ قولیمگه

ایتیشمی دی

یا کی پست چی لر

اویم دی آدرسینی یوقاتیب تی

یا که سین

ساعت

بوگون لر اوته دی

هرپیت ساعت بیلن

آلیشه من

بیلمی سن می

نیگه ؟

عقربه لری عکسینچه ایله نه دی ...

مین ایسه حاضر کی پیت نی

کوپراق

آلدینکی پیت دن سیوه من .

قویاش دن

سرپلم
سیوه من سینی ، دیوانه کبی

اوت که یانه من ، پروانه کبی

سین سیز عزیزم ،سرپلم اینان

قویاشینگ سینی،افسانه کبی

  شعر قویاش دن  

عشق ایضاح سی

او اوچتی" اوییردن"

و مین  " بوییردن"

بیر پارتلنیش یوز بیردی

الاو جرقه سی دن

بارلیک میدانیده " یوقلیک" تامدی

قویاش نالیشی ...

حاضر گه چه کیلکین آرقه سیده اولتروب من

تا کیلسینگ ؛

ایلگریدیک : ایشیک دن ، کیلکین دن،دیوار دن و بخاری نی کرنگیدین !

اما سین؛

حكمتي بار اي قوياش

سيني شيشه دن توزه تر ميني چوب دن توزه تر

الله نينگ ايشـــي توغري دير بوني اوندن توزه تر

تاغ لردي يوره ك دن ســـــــــيني تاش دن چيقرر

مــيني قـــروق درخـــتدن چــوب آلـديـــدن توزه تر

اوت گه كويدرور دير بو سين گــه اوزگـــــريش دير

تراش قيلدي لر سوهان گه تا مين مطلب دن توزه تر

عسل وسوت دن ســـــــــــيني تولدور ديلر دهقان لر

مــــيني خرمن آســــــتيده كـتــته ميـده دن تــــوزه تر

ميندن اوزاق گه يورر سن شيرين و عسل دلبرم

يعـــقوب اويي آلــــديگه بوري ميـــــنــدن توزه تر

دشت ودله لرگه ايلتيــــب اوقـــدن تمــير قيلديلر

كه آخر غمــــزه اوقيـــدن سيــني بيز دن توزه تر

تينگري قيلگن ايشلريده حكمـــتي بار اي "قوياش"

بيرته ني شيشه توزه تر باشقه ني چوبدن توزه تر

شعر امان الله قوياش دن

  رباعی

عشقی ، غزلی ، تـمام  ایشی وطنی دور

آرام یــوره گی امـــید و جــانی  وطنی دور

غــربــت ده اوزی حال و احــوالــی بـــیرلن

بی صبر یوره گی فخــرو ایمانی وطنی دور

قویاش دن

آنه جانم

آنه جانيم سيــن اوزينگ مينگا يولـــدوز وانــوار سن

طوطي زارينگ ايرور من سين منگا گـــــــلزار سن

دنياده سين مينگا ايردينگ عزت و شان وشرف

زعفران ديك سارغايب كــــوز لري خونبار سن

اعتــــماديم ، افتـــــــــخاريم هر نه ديــسم بار سن

كيچه و كندوز اله ديب اوخلـــــــه بالم جانم بالم

شول سبب دن افتخاريم ايچ كويار غمخوار سن

ديدي پيغمبر " قـــوياش" جنت اياغ آستيده دور

آنه جان لر حرمتين قيل سين منـــگا ديدار سن

شعر امان الله قوياش دن كمچليك لري بولسه كيچرينگلر

یک طرف

شمــع شبسـتان یـک طـرف آن ماه تان یک طــرف

زهره و ناهید یک طرف خورشید و تابان یک طرف  

نـظر بکن تو ای پری ، در صحن این چمن خودت

لال شد شمشاد یک طرف سروگلستان یک طرف

حسن و جمال تو دیده ، قدو و رعنای تو کرده

مهتاب حیران یک طرف خورشید تابان یک طرف

  آب شد دو چشم ترم ، تحسین بگو بردل من

سیل بیابان یک طرف موج خروشان یک طرف

آخر خواهید دید او را ، تا که ذوال کند ” قویاش ”

درد و حسرت به یک طرف اندوه حرمان یک طرف   

                        شعر : امان الله ” قویاش“  دن

 اوپیت

اوپیت که آنه نی بی بی آله دی

او پیت که " مینی " عشقم اوله دی

اوپیتی که دوست کیته دی آرقه دن...

تؤرتلیک

آدمی نینگ قدر یؤق بــــیر یرگه یورگنده آمان،

قدر اؤتر امّا جدالیغ بؤلــــسه سندین بی گمان.

 گرچه الله یار اؤترچیدور،ایرور اول هم یمان،

آنینگ هم قدر اؤتر بیر نیچه غه اؤلغن زمان.

رباعیه

ای غافــــــــل و غفلـتـــقه وجــــودینگ مغلوب،

مجمـــوع یــامالیغ نــظــــرینگـــــده مرغـوب.

باردینگ دَغی کیلمه دینگ بو ایردی مطلوب،

یالغانلرینگ إیچره یؤق ایدی موندیـن خوب».

///////

ای نفـــس هـــــــــواسیغه گرفتــار اؤغــلان،

شیطان إیشیــگه إیشینگ نمـــودار اؤغلان.

هــــم زهـــد إیله عـــزّتغه ســزاوار اؤغلان،

هـــم فسق إیلــــه عالم ایلیگه خـوار اؤغلان.

منظوم نام

دلبرا قد و نها لیـــــــــــــــــنگ دن صنوبرهم خجل

گل یوزینگ چیک سیزضیاسی بیرله اخترهم خجل

عارضینـــــــــــــگ نوری مبادا پارله سه گلزار ارا

ای جمال لینـــــــــگ دن گلستان ایچره گلرهم خجل

یوزحیا بیرله قزرسه توکیــــــــــــــلرنوراوزره نور

بواناریوزلی نگـــــــــــــــــــــارآلدیده اخگرهم خجل

تابله نور جســــمی کیم آستیده یارقین شیشه دیک

یارقیریب یومشــــــــاق بدن تونگنده مرمرهم خجل

کوزلری ترلان کوزی دیک ســــوزلری تاتلیق عسل

غنچه اچیب ســــــــــوزله سه شکر شکن لرهم خجل

بوسینی وصفینگ اوچون محبوب مینگدن بیرایمس

قنچه یازسم کم ایرور دیوان و دفــــــــــــتر هم خجل

سینگه اوچرشگن کیشـــــــــی هجرانده عقلی دن ازر

لطف ایله باقسنگ اگر بولگــــــــی رقیب لرهم خجل

تاکی" ترکستانی" سین دیـــب یازدی منظوم نامه نی

دلبرا کوکسیم گه توشـــــــــگن اوتگه مجمرهم خجل

 حرمتلی کنشکا "ترکستانی" شعری

غزل

 ساچی نینـــــگ سوداسی تــــــوشتی باشیمه باشدین ینه،

 تیــره بؤلــــــــدی روزگاریـــم اول قــــرا قــــــاشدین ینه.

 مین خود اول طـــــفل پری وشغه کؤنگول بیرددیم،ولی،

 خان و مانیم ناگـــــــهان بوزولمــــــــه غــی باشـدین ینه.

 یوز یامانلیغ کؤروب آندین تیلبه بؤلدونــگ ای کــؤگول،

 یخشیلــــیغنی کـــــؤزتوترسین اول پـــــرـی وشـــدین ینه.

 تــــاش اوره ر اطـــــــفال مینی اوئیده فاریغ اول پری،

 تیلبه لـــردیک قیــــچقیرورمین هرزمان تاشدین ینــــه.

 آیاغیــم یتگونــــــــچه بابردیــــــک کـــیتر ایردیم نیتی،

 ساچی نینگ سـوداســــی توشتی باشیمه باشدین یــــنه،

ظهیرالدین محمد بابر

اوزبیکلر و تورکمنلر حقیده

ازلدن قــانیمیز بیر، جانیمیز بیر،

 شکوه و عظمتیمیز، شانیمیز بیـــر. 

ایکیمیز بیر یقادن باش چــیقرگــن،

 قرار و وحدت و پیــمانیمــیز بیر. 

 وطن باغیــنی خُرّم یــشنه تــورمیز،

 امید و ایستک و ارمانیــمیز بــیر. 

قالیب هر ییرده قوردیک مسکن وجای،

 ولیـکن ایلدیز و بنـیانیمیز بیــر. 

ایـریـشدیک مقصد و منزلگه بـو لکون،

 یوره کدن جوش ا‌ورگن قانیمیز بــیر. 

ترنُّم ایـله رم  بیر لیـک نواســین،

یـازیلگن حجَّت و بُرهـانیــمیز بیـر.

رحمتلی عبدالحمید آگه